Türk Nöroloji Derneği Başkan Yardımcısı da olan ve uyku bozuklukları üzerine çalışmalar yürüten Dokuz Eylül Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İbrahim Öztura, çocuklarda uykunun önemine ilişkin bilgileri paylaştı.

İbrahim Öztura, "Çocuklar için uykunun kalitesi ve süresi çok önemli. Çünkü uykuda beyin ve vücut dinlenirken, gelişim de tamamlanıyor. Bu nedenle 'uyusun da büyüsün' kavramının gerçekten tıbbi karşılığı da var. Çocuklar, uyku esnasında büyüme hormonu salgılıyor, gelişim artıyor. Çocuğun kaliteli ve düzgün uyuması hem gelişimini hem de bilişsel fonksiyonlarını olumlu etkiliyor" ifadesini kullandı.

Çocuklarla ilgili bu konuda yapılan bilimsel çalışmalara işaret eden Öztura, uyku apnesi, geniz eti olan, rahat nefes alamayan çocukların ameliyat sonrası kaliteli uyudukları ve bu şekilde matematik zekalarının arttığının bilimsel bazı çalışmalarda gösterildiğini söyledi.

Çocuklarda en sık görülen uyku bozukluğu "parasomnia"

Prof. Dr. İbrahim Öztura, çocuklarda uyku süresinin yaş gruplarına ve çocuğun kişisel durumuna göre değiştiğine dikkati çekerek, ergenlikle birlikte günde ortalama 7-8 saatlik yetişkin uyku sürecinin başladığını anlattı.

Uyku bozukluklarının, insomnia (uykusuzluk), uykuda solunum bozukluğuna yol açan apneler, narkolepsi (aşırı uykulu olmak), parasomnia (gece terörü) gruplarına ayrıldığını belirten Öztura, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Çocukluk çağında 'gece terörü' olarak bilinen 'parasomnia' hastalığını çok yaygın bir şekilde görüyoruz. Uykuda ortaya çıkan anormal davranış, hareket, uykuda yürüme, konuşma bu gruba giriyor. Özellikle ilkokul çağındaki çocuk nüfusta yüzde 15 civarında görülürken, yetişkin çağla birlikte yüzde 4'lere düşüyor. Bu rahatsızlıkların ailesel yönü de var, anne-baba da çocukluğunda aynı durumu yaşamış olabiliyor. Parasomnia hastalığının net bir sebebi yok ancak beyin gelişiminden kaynaklanan kısmi uyanma olarak kabul ediliyor. Yani beyin, gece derin yavaş uykuda kısmi uyanıyor ama bilinç, farkındalık kısmı uyanmıyor. Çocuk, anlamlı motor bir hareket yapıyor, kalkıyor, yürüyor ya da konuşuyor. Yani bir uyanma, ritmik hareket söz konusu ama bu hareketin bilinçle bağlantısı yok. Örneğin, geceleri uykuda alt kat komşusuna inip, onun küçük çocuğuyla oynamaya geldim diye kapıyı çalan bir çocuk hastam vardı."

Gece terörü yaşayan çocuklarda öncelikle uyku apnesi, geniz eti gibi altta yatan bazı nedenlerin araştırıldığını ve tedavi edildiğini aktaran Öztura, "Eğer böyle bir sebep yoksa çocukta uykuyu düzenlemeye, onu daha stabil bir uyku düzenine kavuşturmaya, uyku düzenini bozan etkenlerin ortadan kaldırılmasına odaklanılıyor. Uykuda yürüyen çocuklar için mesela kapı, pencerelere küçük alarmlar takılması gibi aileyi de rahatlatan önlemleri öneriyoruz" diye konuştu.

Uykuda herkesin "normali" farklı

Prof. Dr. İbrahim Öztura, herkesin uyku yapısının farklı olduğunun altını çizerek, "Kimisi zor uykuya dalar kimisi çok derin uyur. Yani uykuda normalin ne olduğu tartışmalı bir konu. Dolayısıyla alınan uyku kişiyi dinlenmiş, yeterli zihinsel ve bedensel sağlıkta olmasını sağlıyorsa o iyi bir uykudur" değerlendirmesini yaptı.

Uyku psikolojisinin önemli olduğunu, kişi zaten "uyumalıyım" gibi gergin, tedirgin bir duygu yaşadığında uykuya dalmasının da zorlaşacağını anlatan Öztura, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Uykuya da bir hazırlanış süreci var. Kişilere özellikle stresli dönemlerde uyumaya 1 veya yarım saat kala rahatlatıcı bir ara süreç öneriyoruz. Bu kişiden kişiye değişir, kitap okumak, sosyal medyada gezinecekse telefon ekranının sarı ışığa geçirilmesi olabilir. Telefonun mavi ışığı uyarıcı etki yaptığı için önerilmiyor. Kişinin melatonin (uyku hormonu) salgılamaya başlaması için ışık uyarısının baskılanması gerekiyor, bunun yolu da yumuşak tonlu ışıklar."

Herkesin uyku düzeni farklı olmasına karşın, sağlıklı gelişim için bazı temel saat sürelerinin kabul edildiğine de işaret eden Öztura, çocuk ve ergen gruplarda genel olarak sağlıklı gelişim için ortalama 7-8 saat uykunun önemli olduğunu vurguladı.