Yakın Doğu Üniversitesi Basın Ve Halkla İlişkiler Dairesi’ne Açıklamalarda Bulunan Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Alerji ve İmmünoloji Bölümü Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Nilüfer Galip Çelik, Çocuklarda Bağışıklık Sistemi Hakkında Bilgiler Verdi.

İmmün Sistem (Bağışıklık Sistemi) Nedir?

Yrd. Doç. Dr. Nilüfer Galip Çelik : “Kişinin, kendisinden farklı yapıya sahip maddeleri yabancı olarak algılaması ve ondan kurtulmak için çeşitli savunma mekanizmalarını harekete geçirmesi” “bağışıklık-immünite” olarak tanımlanır. Vücutta bu amaçla çalışan çok sayıda ve farklı özellikte hücreler bulunmaktadır.  Bu hücrelerin vücudu hastalıklardan korumak amacı ile birbirleriyle iletişim halinde çalışarak kurdukları sisteme İmmün Sistem (Bağışıklık Sistemi) adı verilmektedir” dedi.

Bağışıklık Sistemi Hastalıkları (İmmün Yetmezlikler) Nedir?

Çelik: “Bağışıklık sisteminin yetersiz kaldığı durumlarda vücudumuza giren herhangi bir mikroba karşı yeterli savaş verilememesi sonucu, “immün sistem yetmezliği” olarak adlandırdığımız hastalıklar ortaya çıkmaktadır.  Dünyada yaklaşık 10 milyon kişide immün yetmezlik olduğu düşünülmekte, bu da yaklaşık olarak her 500 kişiden birinde immün yetmezlik olduğu anlamına gelmektedir” dedi.

Bunun nedeni, ülkemizde akrabalar arası evliliğin yaygın olmasıdır.  Bağışıklık sisteminde bozukluk olan çocuklarda, büyüme ve gelişmede duraklama görülmekte, basit üst solunum yolu enfeksiyonları bile uzun ve ağır seyretmektedir.  Bu çocuklar sıklıkla zatürre, kulak enfeksiyonları, ağır bağırsak enfeksiyonları nedeniyle uzun süre hastanede yatmakta ve eğer eksiklik giderilmezse erken yaşta kaybedilmektedir.  Bazı çocukların ise bağışıklık sistemleri, doğumsal bazı hastalıklar nedeni ile yeterli düzeyde çalışmaz durumda olup, enfeksiyonlara karşı savunmasızdırlar. Bağışıklık sisteminin birçok bölümü vardır.  Bu nedenle, bağışıklık sistemi yetersizliği olan çocuklardaki bulgular, hangi bölümünün etkilendiğine göre farklı olabilir. Altı aydan sonra başlayan, üst ve alt solunum yolu enfeksiyonları olan, büyümesi gelişmesi bozulmayan bebeklerde antikor düzeylerinde (IgA,IgG,IgM) düşüklükler olabilir. Bu çocukların çoğu, tekrarlayan üst solunum yolu enfeksiyonları, sinüzitler, bronşitler bazen de zatürre enfeksiyonları ile hekime başvururlar.  Genellikle de çok ağır enfeksiyonlar geçirmezler. Eğer bir bebeğin doğduğu andan itibaren başlayan ve tekrarlayan bakteri, virüs ya da mantar enfeksiyonları, tekrarlayan ishaller nedeni ile büyüme gelişme bozukluğu ve hayatı tehdit edici enfeksiyon hikayesi var ise, mutlaka ağır bir bağışıklık sistemi hastalığının araştırılması gerekir.

Çocuklarda İmmün Yetmezlik Belirtileri

Çocuklarda immün yetmezlik hastalığının tanısında uyarıcı ve önemli olduğu bilinen ve aşağıda sıralanan 10 belirtiden 2 tanesi mevcutsa, bu sistemle ilgili ileri araştırma yapılması gerekmektedir.

Bu belirtiler;  Bir yılda, dört veya daha fazla kulak enfeksiyonu, iki veya daha fazla ciddi sinüs enfeksiyonu, iki veya daha fazla zatürre, iki ay veya daha uzun süren etkisiz antibiyotik kullanımı, büyüme ve gelişme geriliği, yineleyen derin doku veya organ apseleri, ağızda veya ciltte uzun süre devam eden mantar enfeksiyonu, enfeksiyonu iyileştirmek için damar içi antibiyotik kullanımı gereksinimi, iki veya daha fazla derin doku yerleşimli enfeksiyon, ailede

primer immün yetersizlik öyküsü.

Yenidoğan Ayrı Bir Özen Gösterilmeli

Yrd. Doç. Dr. Nilüfer Galip Çelik :  “Yenidoğan dönemi fizyolojik olarak bağışıklık sisteminin henüz tam olarak olgunlaşmadığı bir dönemdir. Bu dönemde yenidoğana ayrı bir özen gösterilmeli, mümkünse sadece anne sütü ile beslenmeli, hijyen kurallarına çok dikkat edilmeli, enfeksiyöz hastalık geçirmekte olan bireylerden mutlaka izole edilmelidir." dedi. Yrd.Doç.Dr. Çelik, rutin çocukluk çağı aşıları henüz tamamlanmamış süt çocukları da bağışıklıkları henüz tam olarak sağlanmamış olduğundan yenidoğan gibi onlara aynı özenin gösterilmesi gerektiğini vurguladı.

İmmün Yetmezlik Türleri

Bunun dışında immün yetmezlikler primer ve sekonder olmak üzere iki grupta değerlendirilebilir. Sekonder immün yetmezlikler altta yatan primer bir neden olmadığı halde immün sistem hücrelerinin ya da komponentlerinin üretiminin baskılanması ya da kaybı sonrası oluşabilmektedir. Yetersiz beslenme, malnütrisyon ve malabsorbsiyonla seyreden hastalıklar, çeşitli kronik hastalıklar, özellikle de protein üretiminin bozuk ya da kaybının arttığı durumlar ile her türlü immünosupresif tedavi (kortikosteroid ve diğer kemotörapetikler, radyoterapi) immün sistemin sekonder olarak baskılanmasına neden olabilmektedir.

Primer immün yetmezlikler ise günümüzdeki moleküler ve genetik tanı yöntemlerindeki gelişmelerin ışığı altında giderek daha da iyi tanımlanmaya başlanmıştır. Hümoral, hücresel, fagositer ve kompleman sistemlerinin eksiklikleri olarak dört ana başlık altında karşımıza çıkmakla birlikte zaman zaman bu ana başlıkların eksikliklerinin birliktelikleri de görülür. Primer immün yetmezlikler arasında antikor eksiklikleri en sık görülenidir. Bu tip yetmezlikler özellikle yaşamın ilk 6. - 9. ayı sonrasında tekrarlayan üst solunum yolu ve akciğer enfeksiyonları olarak klinik bulgu vermektedir. Bu dönem tam olarak anneden plasental yolla geçen antikorların zamanla tükenmeye başladığı dönemdir.  Hücresel immün yetmezlikler ise yaşamın ilk aylarında bulgu verip, acil olarak kemik iliği transplantasyonu gerektirebilen ciddi klinik tablolara neden olmaktadır.  Fagositer sistem bozukluklarında özellikle nötrofil ve fagositer hücre fonksiyonlarındaki yetersizlikler tekrarlayan tipte cilt ve organ abseleri, granülomlar şeklinde karşımıza çıkar. Kompleman eksikliklerinde de enfeksiyonlara yatkınlık ve sepsis görülebilir.

İmmun Yetmezliklerin Tedavisi

Çelik : “Bu hastaların tedavisi de bağışıklık sisteminin hangi bölümünün etkilendiğine göre planlanır. Eğer ciddi bir antikor düşüklüğü mevcut ise hastaların 3-4 haftada bir damar yolu ile koruyucu antikorlar almaları gerekebilir. Enfeksiyonların erken tanısı ve etkin tedavisi çok önemlidir. Bazı durumlarda koruyucu antibiyotik tedavileri kullanılır. Eğer çocuğunuz basit üst solunum yolu enfeksiyonları dışında bir yılda ikiden fazla ya da toplam üçten fazla zatürre, altı ay içinde üç ya da bir yıl içinde dört kulak iltihabı geçiriyor ise ya da menenjit gibi hayatı tehdit eden enfeksiyon geçirme hikayesi var ise mutlaka bir Allerji-İmmunoloji uzmanı ile görüşülmesi ve bağışıklık sistemine ilişkin testlerin yapılması uygun olacaktır” şeklinde konuştu.