ÇİN VE KANADA ARASINDA ‘UYGUR TÜRK’Ü’ KRİZİ

Kanada, Çin’in Toronto Başkonsolosluğunda görevli bir diplomatı, bir milletvekilini tehdide yönelik girişimde bulunduğu gerekçesiyle “persona non grata” (istenmeyen kişi) ilan ettiğini duyurdu.

Dışişleri Bakanı Melanie Joly, yaptığı açıklamada, ülkenin iç işlerine hiçbir müdahalenin kabul edilemeyeceğini, Kanada’da görevli diplomatların bu türden davranışlara başvurmaları halinde geri gönderilecekleri konusunda uyarıldıklarını belirtti. Toronto’da görevli Çinli diplomat Cao Vey’in “istenmeyen kişi” ilan edildiğini aktaran Bakan Joly, “Bu karar ilgili tüm faktörler gözetilerek alındı. Demokrasimizi koruma konusundaki kararlığımızı sürdüreceğiz” dedi.

‘UYGURLARLA İLGİLİ ELEŞTİRİLERİNİ ENGELLEMEK İSTEDİLER’

“Globe and Mail” gazetesi, geçen hafta yayımladığı haberde, Kanada istihbarat kuruluşu CSIS’in, Çin hükümetinin, 2021’de, Muhafazakar Parti milletvekili Michael Chong’u baskı altına almak için Hong Kong Özel İdari Bölgesi’nde yaşayan akrabalarını tehdit etmenin yollarını aradığı bilgisini edindiğini ileri sürmüştü.

Haberde, Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde yaşayan Uygur azınlığına yönelik hak ihlallerine ilişkin eleştirilerini getiren milletvekilini bu yolla susturmaya çalıştığı iddia edilmişti.

Tehdit iddiaları, Kanada parlamentosunun 2021’de Sincan’da Uygurlara yönelik muameleyi “soykırım” olarak tanımlayan kararı kabul ettiği tarihlere denk geliyor. Chong, karar tasarını parlamentoya sunan vekiller arasında yer almıştı.

Chong, yaptığı açıklamada, hükümetin kararında geç kaldığını belirterek, “Bu, yıllar önce yapılmış olmalıydı. Umarım bu, yalnızca Çin Halk Cumhuriyeti’ne değil, Kanada’da temsilciliği bulunan tüm otoriter devletlere, diplomatik faaliyetin sınırını aşarak iç işlerine müdahaleye yönelik tehditlerde bulunmanın Kanada topraklarında kabul edilemeyeceği mesajını açık şekilde vermiştir” ifadelerini kullandı.

Kanada Başbakanı Justin Trudeau, pazar günü Kral Charles’ın taç giyme törenine katılmak için gittiği İngiltere’de yaptığı açıklamada, “Bu çok ciddi ve önemli bir sorun. Bu karar düşünülmeden alınmamalı. Dışişleri Bakanı buna dikkatle eğiliyor” şeklinde konuşmuştu.

Dışişleri Bakanı Joly, diplomatın sınır dışı edilmesine yönelik çağrıların ardından, sınır dışı etme kararının ardından Pekin’in Çin’deki Kanada vatandaşlarının güvenliğini ve ekonomik ilişkileri tehdit edebilecek adımlara karışı dikkatli olunması gerektiğini vurgulamıştı.

ÇİN’DEN TEPKİ

Çin’in Ottowa Büyükelçiliği ise yaptığı açıklamada, Kanada hükümetinin kararının uluslararası hukuku ihlal ettiğini ve Çin-Kanada ilişkilerine zarar verdiğinin savundu.

İç işlerine müdahaleye yönelik iddiaların, ideolojik ön yargılarla Çin’i karalamayı amaçlayan bir siyasi manipülasyon olduğunun ileri sürüldüğü açıklamada, “Kararı kınıyor ve Kanada tarafını protesto ediyoruz. Çin tarafı, kararlı karşı tedbirler alacak ve Kanada tarafı sonuçlarına katlanacaktır” ifadelerine yer verildi.

Daha önce de Çin’in Kanada’da 2019 ve 2021’de federal parlamento seçimlerine etki etmek üzere girişimlerde bulunduğu, seçimlere katılan bazı adayları örtülü bir ağ ile finanse ettiğini ileri sürülmüştü.