Egzersiz yapmanın bağışıklık sistemini güçlendirmeden başlayarak vücudun tüm sistemlerine çok önemli faydalar sağladığı bilinen bir gerçek. Bu nedenle uzun ve sağlıklı bir ömür için egzersizin günlük rutin içinde yer alması öneriliyor.

7’den 70’e herkes için gerekli olsa da her konuda olduğu gibi egzersiz yaparken de bilinçli davranmak gerekiyor. Özellikle sosyal medyada sayısız egzersiz videosu ve tavsiyesi yer alıyor. Ancak bu egzersizler, bazen faydadan çok zarar getirebiliyor. Bu noktada kişilerin kendi sınırlarını bilerek hareket etmesi şart.

Bilinçsiz egzersizin doğuracağı zararları Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hamidiye Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp Ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Kadriye Çetinkaya Öneş’le konuştuk.

Düzenli egzersiz pek çok hastalığı önlüyor

Egzersizin insan sağlığına kattığı yararları anlatarak söze giren Prof. Dr. Öneş, “Yapılan araştırmalar egzersiz ile kanser, diyabet, inme, kalp krizi, Alzheimer, depresyon ve astım gibi birçok hastalığın oranlarının ciddi anlamda azaldığını gösteriyor” diyor.

Prof. Dr. Öneş, gittikçe yaşlanan ve obezite oranı artan toplumlarda hastalıklara karşı durabilmek için en önemli tedbirin egzersiz olduğunu vurguluyor. Hatta bunun hastalıkları yaklaşık yüzde 50 oranında azalttığını gösteren araştırmalar olduğunu söylüyor.

[Fotoğraf: Getty Images]

Egzersiz kişiye göre değişiyor

Peki bu kadar önemli olan fiziksel aktivitenin herkes için aynı yoğunluk, aynı tip ve aynı sürede olması mümkün mü? Prof. Dr. Öneş bu soruya “hayır” yanıtını vererek sebeplerini açıklıyor:

“Çünkü yaş, kişinin fiziksel durumu, kişinin kronik hastalıkları, kişinin psikolojik durumu dikkate alınarak yapılan egzersizler faydalı olur. Aksi takdirde kişinin eklemlerine, var olan hastalıklarına zarar verebilecek durumlara yol açılabilir.”

Özellikle herhangi bir eklem problemi yaşayanların hekim kontrolünde ve yine hekimin önerdiği yoğunluk ve şekilde egzersiz yapması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Öneş sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Örneğin diz ağrısı yaşayan hastanın egzersizleri ağrı sebebi olan hastalık durumuna göre değiştiği gibi hastanın yaş, kilo ve var olan kalp, tansiyon problemlerine göre mutlaka hekim kontrolünde düzenlenmeli. Aksi takdirde kişinin diz ağrısı artabileceği gibi, kalp tansiyon problemleri de daha kötü sonuçlara neden olabilir.”

Hekim kontrolünde egzersiz öneriliyor

Hekim kontrolünde yapılmayan bilinçsiz egzersizler sonrasında kas ve iskelet sistemi problemleri ortaya çıkabiliyor. “En masum ve her yaşa uygun olan yürüme gibi bir fiziksel aktivite bile kişinin yaşı, kilosu, eklem, kas-iskelet durumuna göre farklı süre ve yoğunlukta olabilir” diye konuşan Prof. Dr. Öneş’in önerisi ise şöyle:

“Fiziksel aktiviteyi düzenlerken kişinin kas-iskelet dışında kalan kalp-damar ve akciğer gibi organlara ait kronik hastalıkları mutlaka sorgulanmalı ve ona göre egzersiz düzenlenmeli.”

Kişinin fiziksel durumunu değerlendirmeden yapılan egzersizler ciddi sakatlıklara neden olabiliyor. Fiziksel tıp ve rehabilitasyon polikliniklerine bu nedenle başvuran hasta sayısının oldukça fazla olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Öneş, sakatlıkların oluşmaması ve ciddi yaralanmalara neden olmamak için egzersizlere hekim kontrolünde başlamanın çok önemli olduğunu anlatıyor.

Bel ve boyun fıtığı yaşayanlar dikkat

Eklemler, bilinçsiz egzersizler nedeniyle zarar görmeye oldukça açık. Bu noktada yeniden Prof. Dr. Öneş'e kulak veriyoruz:

“Özellikle kilo vermek için egzersize başlayan kişilerde eklem problemleri sık görülüyor. Kilo eklemlere yük verdiği gibi, eklemin hareketini yapmasını da kısıtlayabiliyor. Bu durumda eklemler daha kolay zorlanabiliyor.”

Yanlış ya da zorlayıcı egzersiz sonrası bel ve boyun fıtığının da meydana gelebildiğine değinen Prof. Dr. Öneş, “Zaten bel-boyun fıtığı ya da kireçlenme gibi hastalıklara sahip kişilerin egzersiz yaparken çok daha dikkatli olmaları gerekir. Yapılan ters, zorlayıcı bir hareket var olan hastalığı artırıp çok ciddi sonuçlara neden olabilir. Bel ve boyun fıtıkları sinir basısı yapabileceğinden geri dönüşümü olmayan kas güçsüzlükleri oluşmaması için fiziksel tıp ve rehabilitasyon hekimi kontrolünde bilinçli egzersizler yapılması çok önemlidir” diyor.

Egzersizler gün içine yayılmalı

Herhangi bir sağlık problemi olmayan kişilere Prof. Dr. Öneş’in tavsiyesi haftanın en az 3-4 günü, 30-45 dakika yürüyüş yapmaları şeklinde. Egzersizlerin gün içine yayılmasının da tek seferde yapılan yoğun egzersize göre daha sağlıklı ve faydalı olduğunun da altını çiziyor. Aşırı kilolu olan kişilerin tek seferde yoğun ve uzun yürüyüşlerden sakınmalarını önererek daha çok gün içine yayılmış, birkaç kez tekrarlanan kısa süreli yürüyüşler yapmanın uygun olduğunu söylüyor.

Egzersiz yapanların dikkat etmeleri gereken diğer detayları ise Prof. Dr. Kadriye Çetinkaya Öneş, şöyle özetliyor:

“Egzersizlerin başlangıcında ve sonrasında yapılan ısınma hareketleri ve kasları germeler eklemlerin zarar görmesine karşı koruyucu olur. O nedenle ihmal edilmemelidir. Egzersiz reçetelerken sıklığa, yoğunluğa, tipe, süresine ve kademeli artırmaya hekim karar verir. Karar verirken kişinin yaşı, yaşam tarzı, sigara kullanımı, kilosu, eklem, kalp-damar-akciğer hastalıklarının varlığı mutlaka değerlendirilmelidir.”