BİLİM İNSANLARI, TEŞHİSTEN 15 YIL ÖNCE DEMANS BAŞLANGICINI TAHMİN EDEN DÖRT PROTEİN MODELİ BULDU

Bilim adamlarının Birleşik Krallık Biobank projesine kayıtlı 50 binden fazla sağlıklı gönüllüden toplanan kan örneklerinde bu duruma ilişkin biyolojik belirtiler keşfetmesiyle teste yönelik umutlar arttı.

Kan analizi, genel olarak demansın, özellikle de ileri yaşlarda Alzheimer hastalığının ve vasküler demansın başlangıcını öngören dört protein kalıbını belirledi.

Yaş, cinsiyet, eğitim ve genetik yatkınlık gibi daha geleneksel risk faktörleriyle birleştirildiğinde protein profilleri, araştırmacıların insanlara klinik olarak demans teşhisi konmasından yaklaşık 15 yıl önce hastalığı yüzde 90 civarında bir doğruluk oranıyla tahmin etmelerine olanak tanıdı.

Warwick Üniversitesi ve Fudan Üniversitesi'nde görev yapan Prof Jianfeng Feng "Bunu İngiltere'de hastanelerde kullanılabilecek bir tarama kiti olarak geliştirmeyi umuyoruz" dedi.

Son çalışma için, 2006 ile 2010 yılları arasında demans hastası olmayan 52 bin 645 İngiliz yetişkinden kan örnekleri toplandı, donduruldu ve 10 ila 15 yıl sonra analiz edildi. 

Bin 400'den fazla katılımcının demans hastalığına yakalandığı belirlendi.

Araştırmacılar yapay zekayı kullanarak yaklaşık bin 500 kan proteini ile yıllar sonra gelişen demans arasındaki bağlantıları aradı.

Nature Aging dergisinde yayınlanan makale, Gfap, Nefl, Gdf15 ve Ltbp2 adlı dört proteinin tüm nedenlere bağlı demans, Alzheimer hastalığı veya vasküler demans gelişen kişilerde alışılmadık seviyelerde mevcut olduğunu vurguluyor.

Çalışmaya göre beyindeki iltihaplanma, astrosit adı verilen hücrelerin Alzheimer için bilinen bir biyobelirteç olan Gfap'i aşırı üretmesini tetikleyebiliyor. 

Yüksek Gfap'li kişilerde demans gelişme olasılığı, düşük Gfap'li kişilere göre iki kat daha fazla olduğu tespit edildi.

Başka bir kan proteini olan Nefl, sinir lifi hasarıyla bağlantılıyken, beyindeki kan damarlarının hasar görmesi sonrasında normalden yüksek Gdf15 ortaya çıkabiliyor. 

Bilim adamları, artan Gfap ve Ltbp2 seviyelerinin diğer beyin hastalıklarından ziyade demans için oldukça spesifik olduğunu ve değişikliklerin insanlara demans tanısı konmasından en az 10 yıl önce meydana geldiğini buldu.

Dünya çapında 55 milyondan fazla insan demansla yaşıyor ve bu sayının 2030 yılına kadar 78 milyona ulaşması bekleniyor. 

Tüm demans hastalığının yaklaşık yüzde 70'i Alzheimer hastalığından kaynaklanırken, kan damarı hasarının neden olduğu vasküler demans  ise vakaların yüzde 20'sini oluşturuyor.