BBC'DEN DERS NİTELİĞİNDE ARAŞTIRMA: CİNAYETİ KİMLERİN İŞLEDİĞİNİ BULDULAR

Image captionBoko Haram'ın 2014'teki kontrol alanı

Yine Temmuz ayı içinde Kamerun hükümeti haberleri yalanladı, hatta suçlamalara "sahte haber" nitelemesini yaptı. Katliamda kullanılan silahların Kamerun ordusunun envanterinde olmadığını savundu. Ayrıca ülkenin kuzeyindeki birliklerin videodaki askerlerin üzerinde bulunan üniformaları giymediği açıklamasını yaptı. Hükümet videoda görülen askerlerin tam donanımlı muharebe teçhizatıyla dolaşmadığına dikkat çekti.

Image captionVideonun 40. saniyesinde görünen dağların Google DigitalGlobe'ta eşleştirilmesi

BBC ekibi, videoya yakından bakınca hükümetin iddialarını boşa çıkaran ipuçlarına ulaştı. Kamerunlu bir kaynağın verdiği bilgiden hareket ederek, Videonun 40. saniyesinde görünen dağları Google, DigitalGlobe'da buldular.

Zelevet kasabası dışındaki toprak yol

Videodaki ağaçlar ve binalar uydu görüntüleriyle eşleştirildi

Videoda görünen binalar, ağaçlar ve yolları, uydu görüntüleriyle eşleştirildi.

Image captionOlayın gerçekleştiği yer

Video-uydu görüntüleri eşleştirmesinden çıkan sonuç, katliamın tam olarak yerini gösteriyor. Haritada görmek için tıklayın

Peki katliam ne zaman gerçekleşti?

Videoda bununla ilgili ipuçları var. Videodaki binaya (yukarıdaki grafikte işaretli olan) baktığımızda, binanın etrafındaki duvarlar Kasım 2014 öncesi uydu görüntülerinde görülmüyor. Demek ki bu duvarlar 2014 Kasım sonrası inşa edildi. Bu da katliamın Kasım 2014'ten sonra gerçekleştiğini gösteriyor.

Yine videodaki patikaya baktığımızda katliamın sıcak bir mevsimde gerçekleştiğini söyleyebiliriz. Bu patika uydu görüntülerinde sadece Ocak ve Nisan ayları arasında görülüyor. 2015 yılının başları olması muhtemel.

Image captionAskerin gölgesinin güneşe göre konumlanışı

Askerlerin gölgesinin güneşe göre açısına bakıp, basit bir formül uyguladığımızda, katliamın gerçekleştiği tarih konusunda seçeneklerimizi biraz daha daraltıyoruz. Bu formül bize videonun 20 Mart 2015 ile 15 Nisan 2015 arasında çekildiğini gösteriyor.

Kadın ve çocukları öldüren kimlerdi?

Hükümet, Temmuz 2018'deki açıklamasında kamerun askerlerinin vidoeda görülen silahları kullanmadığını iddia etmişti. Ancak Sırbistan yapımı Zastava M21 silahları Sahra altı Afrika'sında nadir görülen bir silah modeli. Ancak Kamerun ordusunda bazı birliklerin kullandığını biliniyor.

Videodaki detaylar hükümetin bir başka iddiasını daha çürütüyor. Kamerun, askerlerinin videodaki askerlerin giydiği üniformaları giymediğini iddia etmişti. Ancak Facebook'ta Zelevet'te çekildiği belirtilmiş Kamerun askerlerin fotoğraflarına bakıldığında bu askerlerin giydiği kıyafetlerin videodaki üniforma ile aynı olduğu anlaşılıyor.

Kamerun yönetimi, askerlerin neden tam teçhizatlı olmadığını sorgulamıştı. Bunun yanıtı ise askerlerin devriye gezmediği, yukarıdaki haritada görülen karakoldan sadece birkaç yüz metre uzakta oldukları anlaşılıyor.

Kamerun askeri karakolu

Peki burasının Kamerun askeri karakolu olduğunu nasıl mı anlaşıldı? Bunun için de Channel 4 kanalının 2015'te çekip yayımladığı bir video habere bakıyoruz. Haberdeki görüntüler uydu görüntüleri eşleleşiyor.

Kamerun İletişim Bakanlığı açıklaması

Ağustos ayında Kamerun hükümetinin olayla ilgili yaklaşımında âni bir değişiklik oldu. Haftalarca süren yalanlamaların ardından Kamerun İletişim Bakanı, katliamla ilgili 7 askerin gözaltına alındığını da askerlerle ilgili soruşturmanın sürdüğünü açıkladı.

Onbaşı Tchotcho'nun facebook hesabı

Videoyu tekrar izlediğimizde, askerlerden birinin "Onbaşı Tchotcho" lakabıyla tanıtıldığını duyuyoruz. Facebook'taki basit bir aramayla lakabı "Tchotcho" olan Cyriaque Bityala isimli bir profile ulaşmak mümkün. Ve bu isim hükümetin yayımladığı 7 kişilik listede yer alıyor. BBC'ye isminin verilmemesi kaydıyla konuşan eski bir Kamerun askeri de videodaki kişinin "Tchotcho" Cyrique Bityala olduğunu doğruladı. Videonun sonunda Tchotcho'yu tekrar görüyoruz. Küçük kızın gözlerini bağlarken görülüyor. Birkaç saniye sonra da silahıyla ateş ediyor.

Image captionBarnabas 'Gonorso'

BBC ekibi katliama katılan diğer iki askerin kimliğini de belirlemeye çok yaklaştı. Askeri bir kaynağın verdiği bilgiye göre katliam başlamadan hemen önce kadının gözlerini bağlayan bu askerin ismi Barnabas "Gonorso".

İsim tam olarak doğrulanamasa da hükümetin yayımladığı listede benzer bir asker ismi yer alıyor: Barnabas Donossou.

Videoda 'Kobra' adıyla çağrılan asker

Araştırmanın önceki bölümlerinde kullanılan silahın Zavasta M21 olduğu belirlenmişti. Ve bu silahı taşıyan askerlerden biri de "Kobra" lakabıyla çağrılıyor. Peki kim bu "Kobra"? Kobra, kadın ve çocukların üzerine ateş açan son asker. Bir asker ona "Tsanga, tamam bırak artık öldüler" diye sesleniyor. O devam edince, "Yeter Tsanga" sesi duyuluyor. Hükümetin listesine tekrar göz atıldığında, "Lance Corporal Tsanga" ismine rastlıyoruz.

BBC, tüm bu bulgularını Kamerun hükümetine iletti. Kamerun, askerlerin gözaltına alınıp cezaevine konduğunu, soruşturmanın sürdüğünü açıkladı.

Araştırma: Aliaume Leroy ve Ben Strick

Prodüktörler: Daniel Adamson ve Aliaume Leroy

Haritalar ve animasyonlar: Tom Flannery