“HER YENİ YIL BİR ÖNCEKİ YILI ARAR HALE GELDİK”

Ülke genelindeki işletmelerin seyriyle ilgili bir çalışma yürüttüğünü belirten Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkarlar Odası (KTEZO) Başkanı Hürrem Tulga, Lefkoşa bölgesindeki işletmelerle ilgili çalışmanın tamamlanmak üzere olduğunu açıklayarak, ortaya çıkan verilerin ülkemizde 2007 yılından itibaren giderek daralmaya başladığını gösterdiğini aktararak “her yeni yıl bir önceki yılı aratır hale geldi” dedi.

“SON 15 YILDA AÇILAN İŞLETMELERİN SADECE % 15’i AYAKTA”

Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkarlar Odası Başkanı Hürrem Tolga, yürüttükleri çalışmanın 2000 ile 2015 yılları arasını kapsadığını kaydederek, ortaya çıkan verilerde Lefkoşa bölgesinde son 15 yılda açılan işletmelerin ancak yüzde 15’nin ayakta kalabildiğini söyledi.

Ülke genelinde vatandaşların alım gücünün giderek düştüğü ve son yıllarda toplumun ekonomik olarak kötüye gittiği gerçeği Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkarlar Odası (KTEZO) Başkanı Hürrem Tulga’nın Detay Gazetesi’ne açıkladığı verilerle bir kez daha gözler önüne serildi. Ülkede, küçük esnafın içinde bulunduğu kötü gidişata dur diyecek bir yapı olmadığına dikkat çeken Tulga, işletmelerin hızla kapandığını ve toplumun borçlarını ödeyemez hale geldiğini ifade etti.

“Küçük ve orta ölçekli işletmeler ortadan kalkacak”

Ülke ekonomisinin 2007 yılından itibaren giderek daralmaya başladığını söyleyen Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkarlar Odası (KTEZO) Başkanı Hürrem Tulga, “Her yeni yıl bir önceki yılı aratır hale geldi” dedi. 2008 global finans kriziyle birlikte ekonomik daralma sürecinin hızlandığını belirten Hürrem Tulga, ülkemizde yaşan ekonomik sorunun dünyanın yaşadığı krizlerden dolayı değil, yapısal sorunlardan ve izlenen politikalardan dolayı olduğuna dikkat çekti.

Yaşanan 2008 global finans krizinden bugüne dünya genelinde bir toparlanma olmasına rağmen, ülkemizde bu toparlanmanın görülmediğini belirten Tulga, tam tersine ekonomik olarak hızlı bir gerileme içerisinde olduğumuzu ifade etti. Alım gücünün giderek düştüğünü, işletmelerin hızla kapandığını ve Merkez Bankasının yaptığı açıklamalarda görüldüğü gibi toplumun borçlanma oranının giderek arttığını söyleyen Hürrem Tulga, toplumun artık daha fazla borçlanabilecek durumunun kalmadığını sözlerine ekledi.

2015 yılının ekonomik olarak en kötü yıl olduğunu açıklayan Tulga, “Yapısal sorunların üzerine cesaretle gidilmemesi halinde bu sorunlar artmaya devam edecek. Küçük ve orta ölçekli işletmeler ortadan kalkacak ve ekonomi bir takım firmaların tekeline geçecek. Zaten süreç yoksullaşmaya bağlı olarak bu şekilde işliyor” dedi.

“Batan işletmelerden ders almıyoruz”

Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkarlar Odası’nın 2000 ile 2015 yılları arasını kapsayan, ülke genelindeki işletmelerin seyriyle ilgili bir çalışma yürüttüğünü açıklayan Hürrem Tulga, Lefkoşa bölgesi için çalışmayı büyük ölçüde tamamladıklarını belirterek raporda yer alan önemli rakamları açıkladı.

Tulga’nın açıkladığı veriler ülke ekonomisinin ne kadar daraldığına dair korkunç tabloyu gözler önüne serdi. 2000 ile 2015 yılları arasında sektörel anlamda tüm işletmelerin analizini yaptıklarını belirten Hürrem Tulga, 15 yılda açılan işletmelerin ancak yüzde 15’nin ayakta kalabildiğini söyledi.

Tulga, “En popüler meslek grubu olan kişisel bakım işletmelerinde 2000 ile 2015 yılları arasında Lefkoşa Türk Belediyesi sınırları içerisinde açılan işletme sayısı 500, ayakta kalabilen işletme sayısı yeni açılan işletmeler dahil 100 civarındadır. Bu da bizim bu ülkede battığımızın resmidir” diyerek ülkedeki küçük esnafın geldiği duruma dikkat çekti.

2000’li yıllarda açılıp da günümüze kadar gelebilen işletme sayısının yüzde 1-2’yi geçmediğini dile getiren Tulga, “bu da kurumsallaşamadığımızın, ayakta kalamadığımızın, açılıp ta batan işletmelerden ders almadığımızın göstergesidir. İnsanlar sürekli denemeye ve batmaya devam ediyorlar. Otomotiv ve gıda sektörü dahil diğer sektörlerde de durum aynıdır” dedi.

“Avrupa standartları ülkemize uymadı”

Ülkemizde kobi anlayışının yanlış planlandığını belirten Hürrem Tulga, ülkede kobi tarifinin en başından yanlış yapıldığını ifade etti. Avrupa’nın kobi standartlarını ve tarifini alıp KKTC’ye monte ettiklerini söyleyen Tulga, “Rekabet yasasında mikro kobi’yi 2 Milyon Euro üzeri ciro yapan işletme olarak, küçük kobi’yi 10 Milyon Euro’ya kadar ciro yapan işletme olarak ve orta ölçekli kobi’yi de 10 Milyon Euro üzeri ciro yapan işletme olarak belirlediler. Dolayısıyla esnaf ve zanaatkarlara açılan kredilere gerçek esnaf ve zanaatkarların ulaşma şansı yoktur” dedi.

2 Milyon Euro üzeri kazancı olan işletmelerin krediye başvurduğu yerde küçük esnafın hiçbir şansı olmadığını söyleyen Tulga, ülkemizde hiçbir mikro işletmenin 2 Milyon Euro kazanç elde edemediğini ifade etti. “Bu kredileri yine büyük işletmeler alıyor” diyen Tulga, 2010’dan 2016 yılına kadar kobi’lerin borçluluğunun %116 oranında arttığını ve esnafın aldığı kredileri geri ödemekte oldukça zorlandığını ifade etti.

“Esnaf kredilerini ödeyemiyor”

Son verilere göre verilen kredilerin geriye dönmeme ve batak durumuna düşme oranının %10’un üzerine çıktığını açıklayan Hürrem Tulga, “Uluslararası standartlara göre %10 kırmızı çizgidir ve biz bu sınırı geçtik. Mahkeme kayıtlarına da bakacak olursak alacak verecek davaları 40 bin dosyayı geçmiş durumdadır. Borçlarını ödeyemeyenlerin büyük bir kısmı da tahmin edileceği üzere esnaf ve zanaatkar diye tabir ettiğimiz insanlardır” dedi.

Ekonomi politikalarının düzelmediği sürece kredi vermenin bir çözüm olmadığını savunan Hürrem Tulga, küçük esnafı koruyan bir politika yoksa, kooperatifleşme yoksa, dayanışma yoksa, her önüne gelen işletme açıyorsa, planlama yoksa ve bir ülkede tekelleşme artıyorsa bu küçük esnafın battığı anlamına gelmektedir” diyerek ülkede gelinen son noktayı ifade etti.

Ahmet VAMIK