İnsan vücudu işleyişini sağlıklı bir şekilde sürdürmek için pek çok vitamine ve minerale ihtiyaç duyuyor. Alfabenin harfleriyle isimlendirilen bu vitaminlerin her birinin sağlığa farklı bir etkisi bulunuyor. Son zamanlarda adını sıkça duyduğumuz ve pek çok kişinin eksikliğinden muzdarip olduğu B12 vitamini de bunlardan biri…

Eksikliği durumunda halsizlikten unutkanlığa kadar pek çok soruna yol açan B12 vitaminiyle ilgili merak edilenleri Sağlık Bilimleri Üniversitesi Öğretim Üyesi olan Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Dr. Şerife Nur Boysan’la konuştuk.

B12 ne işe yarıyor? 

B12’nin suda eriyen vitaminler grubundan olduğunu belirten Uzm. Dr. Boysan, “Özellikle kemik iliğindeki kan yapıcı hücreler ile santral sinir sistemindeki hücrelerimizin çoğalması ve vücuttaki protein sentezi için gerekli biyokimyasal reaksiyonlarda rol alır” diyerek B12'nin öneminde dikkat çekiyor. Uzm. Dr. Boysan, B12’nin vücutta üstlendiği görevi ise şöyle açıklıyor:

“Hücre içindeki proteinlerin sentezinde görevlidir. Özellikle DNA, RNA yapımındaki birtakım amino asitlerin iletilmesini sağlar.”

Kan testleriyle tespit ediliyor

B12 vitamini eksikliği sebebiyle hekim tavsiyesi doğrultusunda dışarıdan takviye alanların sayısı hiç de az değil. Uzm. Dr. Boysan, bu durumu şöyle açıklıyor:

“Son zamanlarda çok sık kan tetkiki yapmamız sebebiyle normal test kitinin referans aralıklarının altında B12’yi klinik belirti vermeden tespit ediyoruz. Hastalarda çok tipik klinik bir tablo olan, örneğin megaloblastik anemi, spinal kort (omurilik) hasarı dediğimiz ağır nörolojik durumlar oluşmayabiliyor. Önceden bu kadar sık bakılmadığı için ve replasmanı bu kadar yoğun olarak yapılmadığından daha ağır klinik tablolar oluşabiliyordu.”

Ancak bu demek değil ki, B12 eksikliği bu ağır sonuçlar haricinde hiç belirti vermiyor. Uzm. Dr. Boysan, “Halsizlik, zaman zaman unutkanlık veya huzursuzluk gibi birçok hastalıkta görülebilen birtakım belirtiler olabiliyor” diyor.

B12 vitamini eksikliği durumunda depresyon, odaklanma sorunu, bilinç kaybı, uykusuzluk ve hatta zaman zaman denge sorunları da yaşanabiliyor.

B12 hangi sebeplerle vücutta azalıyor?

Peki B12 seviyesi vücutta neden düşüyor? Bunun birden fazla sebebi bulunuyor. En sık görülen sebepleri Uzm. Dr. Boysan’dan öğreniyoruz:

“Özellikle B12’nin diyet ile alındıktan sonra mide-bağırsak sisteminden emilimi ve dolaşıma katılmasında sorunlar oluyor. Örneğin atrofik gastrit veya helikobakter pilori sebebiyle oluşan mide iltihabı veya mide koruyucu ilaçların çok sık kullanılıp mide asiditesinin azaltılması gibi durumlarda da B12, mide bağırsak sisteminden emilemediği için vücutta azalabiliyor. Yine vejeteryan veya çok sıkı vegan diyet uygulayanlarda da bu durum görülebiliyor.”

Yaş olarak bakıldığında ise 65 yaş üzerindeki kişilerde mide-bağırsak sisteminde emilim azaldığı için ihtiyaç artabiliyor. Ayrıca gebelik sırasında, eğer annede B12 eksikliği varsa, bu bebekte de ortaya çıkabiliyor. Yeni doğanlarda gelişim bozuklukları yapan bu duruma karşı da önlem almak gerekiyor.

B12 eksikliği nasıl gideriliyor?

Kan tetkiklerinin ardından B12 vitamini eksikliği saptanan kişilere, duruma göre kas içi enjeksiyonlar ya da ilaç tedavisi öneriliyor. Bu süreç hastanın, diğer sağlık sorunlarına ve durumuna göre farklılık gösteriyor. Hastalıklarının gidişatına göre ömür boyu B12 takviyesi kullanması gereken kişiler de oluyor.

Belli hastalıkların sebep olması dışında normal sağlıklı bir insanda, B12 seviyesini normal düzeyde tutmak için sadece dışarıdan takviye almak gerekmiyor. B12 besin yoluyla da alınabiliyor. Bunun için özellikle hayvansal gıdalarla beslenilmesi gerektiğinin altını çizen Uzm. Dr. Boysan, “Haftada iki-üç porsiyon kırmızı et, haftada üç-beş adet yumurta, her gün bir kase yoğurt veya bir bardak süt tüketiliyorsa, yani normal ve dengeli bir şekilde besleniliyorsa ekstra bir takviyeye gerek yok” diyor.