Sokak aydınlatmalarının belediyelerin elinden alınıp KIB-TEK’e yasa gücünde kararname ile verilmesinin üzerinden tam 3 yıl geçti. 2013 yılında hükümet tarafından çıkarılan yasa gücünde kararname ile sokak aydınlatmalarının tüm tamir ve tahsilat işlemleri belediyelerden alındı. 90 gün ömrü olan yasa gücünde kararname ise 3 yıldır devrede. Ortaya çıkan bu durum Anayasa ihlali şeklinde karşımıza çıkıyor.

KIB-TEK ile Lefkoşa Türk Belediyesi arasında başlayan mahkeme süreci hakkında, kararnamenin geçerli süre içerisinde yasalaştırılmamasından ötürü hükmünü yitirdiğini kaydeden LTB Başkanı Mehmet Harmancı 2015 yılında bu karara karşı dava açarak mahkemede ara emri aldıklarını vurguladı. Yasa gücünde kararnamenin hükmünü yitirmesine rağmen yürürlükte olması, olayın Anayasa Mahkemesi’ne taşınmasına neden oldu. 

Lefkoşa bölgesinde sokak aydınlatmaları üzerindeki yetki karmaşası devam ederken, vatandaşların daha fazla mağdur edilmemesi ve arızaların KIB-TEK tarafından giderilebilmesi için LTB’nin mahkemede aldığı ara emrine sınırlı müdahale esnekliği yapıldı.

AHMET VAMIK- DETAY ÖZEL
Lefkoşa Türk Belediyesi ile Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu arasında davalık olan yetki karmaşası vatandaşların mağdur olmasına neden oluyor. 2013 yılında hükümet tarafından çıkarılan yasa gücünde kararname ile sokak aydınlatmalarının tüm tamir ve tahsilat işlemlerinin KIB-TEK’in yetkisine verilmesine karşı çıkan LTB Başkanı Mehmet Harmancı 2015 yılında bu karara karşı dava açarak mahkemede ara emri almıştı. Geçtiğimiz gün Lefkoşa Kaza Mahkemesi’nde görüşülmeye devam eden davada vatandaşların daha fazla mağdur edilmemesi için belediyenin aldığı ara emrinde yumuşatma yapıldı. Söz konusu dava henüz devam ederken alınan ara emrinden dolayı hiçbir kurum sokak aydınlatmalarına müdahale edemediği için karanlıkta kalan vatandaşlar mağdur oluyor ve sokak aydınlatmalarının arızalandığı bölgelerde mahkeme kararından dolayı KIB-TEK personeli sokak aydınlatmalarına müdahale edemezken, mağdur olan yine sokağı karanlıkta kalan vatandaşlar oluyordu. Davacı durumundaki Lefkoşa Türk Belediyesi’nin olumlu yaklaşımı ile vatandaşların daha fazla mağdur edilmemesi için ara emrinde yumuşatmaya gidilerek 25 Şubat 2016 tarihindeki duruşma sırasında KIB-TEK’in sınırlı müdahaleyi olanaklı kılacak şekilde tadil edilerek dava neticeleninceye kadar.

MEHMET HARMANCI, “YETKİNİN BELEDİYELERE VERİLMESİNİ BEKLİYORUZ”
Sokak aydınlatmalarındaki yetki karmaşasıyla ilgili Detay Gazetesi’ne açıklama yapan ve söz konusu davada Lefkoşa Türk Belediyesi’nin yasal anlamda haklı olduğunu savunan Lefkoşa Türk Belediyesi Başkanı Mehmet Harmancı, dönemin hükümetinin yasa gücünde kararname çıkartarak belediyelerin elindeki yetkiyi Elektrik Kurumuna devrettiğini fakat bunun yasallaştırılmadığını bu yüzden bu kararnamenin geçerliliğini yitirdiğini fade etti. Vatandaşların daha fazla mağdur edilmemesi için elektrik kurumuna ara emrinde bir esneklik yapıldığını ve arızalanan sokak aydınlatmalarını tamir etme izni verildiğini belirten Harmancı, en kısa zamanda davanın karara bağlanıp sokak aydınlatmaları ile ilgili yetkinin belediyeye verilmesini talep ettiklerinin altını çizdi.

İSMAİL ARTER, “HERKES İŞİNİ LAYIĞI İLE YAPMALI”
Belediyeler Birliği nezdinde sokak aydınlatmalarıyla ilgili girişim başlatıldığını söyleyen Mağusa Belediye Başkanı İsmail Arter, “sokak aydınlatması vergisinin kimin aldığının ötesinde vatandaşın hangi oranda hizmet aldığı benim için çok daha önemlidir” diyerek, şu anki şartlarda sokak aydınlatmalarının yeterli randımanı vermediğini ifade etti. Mağusa’da sokak aydınlatmalarının yüzde %50’nin altında randımanla çalıştığını söyleyen Arter, yetkinin kimde olduğunun fark etmediğini herkesin görevini layığı ile yerine getirmesi gerektiğini vurguladı. Mağusa’nın gece karanlıkta kaldığını dile getiren Arter, “ya elektrik kurumu bu yetkiyi bize devretsin ya da bu işi layığı ile yapsın” dedi.

BOYSAN BOYRA, “DAVANIN SEYRİ DEĞİŞTİ”
Lefkoşa Türk Belediyesi Meclis Üyesi ve Avukatı Avukat Boysan Boyra, mahkeme sürecine ilişkin Detay Gazetesi’ne önemli açıklamalarda bulundu. Belediye tarafından açılan davanın seyrinin değiştiğini açıklayan Avukat Boysan Boyra, davanın direkt olarak Anayasa Mahkemesi’ne taşındığını ifade etti. 2013 yılında dönemin İrsen Küçük hükümeti tarafından Bakanlar Kurulu’nda yasa gücünde kararname çıkarıldığını fakat bu kararnamenin 3 aylık yasal süreç içerisinde mecliste yasalaştırılmadığını bu yüzden de geçerliliğini yitirdiğini kaydeden Boyra, halen daha elektrik kurumunun bu kararnameden faydalandığını dile getirdi.

“MECLİSEDE GEREK YOK”
Boyra, “madem yasaya gerek yok o zaman meclise de gerek yok Bakanlar Kurulu oturup yasa gücünde kararname çıkarsın, nasıl olsa süresi bitse de geçerliliği bitmiyor” diyerek, gelinen noktayı eleştirdi. Şu anda devletin Anayasaya aykırı davrandığını açıkça belirten Boysan Boyra, Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan bir yasa gücünde kararnamenin meclis onayına sunularak yasalaştırılmadığı takdirde sadece 3 ay geçerli olduğunun altını çizdi ve 2013’te çıkarılan kararnamenin nasıl halen daha geçerliliğinin devam etmesinin mümkün olamayacağını belirtti.

“ANAYASAYA AYKIRILIK SÖZ KONUSU”
Söz konusu mesele “bir sokak aydınlatmasının lambası arızalanırsa bunu kim değiştirecek meselesinden çok ötedir” diyerek sorunun sadece yetkinin kimde olacağından öte anayasaya aykırılık meselesi olduğunu ifade etti. Anayasa’nın 12. Maddesine göre yasa gücünde kararnamenin 90 gün içerisinde parlamentoda yasallaştırılmasını emrettiğini hatırlatan Boyra, “yasa gücünde kararname yasa gibi çalışan bir karardır fakat yasa yapma yetkisi sadece meclistedir. Bu yüzden anayasa en kısa zamanda yasa gücünde kararnamenin mecliste yasalaştırılmasını emreder” dedi.

“ELEKTRİK KURUMU YASADIŞI BİR ŞEKİLDE TAHSİLAT YAPIYOR”
Bu davanın seyrinin sadece Lefkoşa Türk Belediyesi’ni değil diğer belediyeleri de etkileyeceğini ve emsal teşkal edeceğini kaydeden Boysan Boyra, tüm belediyelerin bu davayı yakında takip ettiğini de sözlerine ekledi. Bu yasa gücünde kararnamenin halen daha geçerli olup olamayacağına Anayasa Mahkemesi tarafından karar verileceğini söyleyen Boyra, bu kararnamenin şu anda geçerli olamayacağını savunarak, Elektrik Kurumu’nun 3 yıldır tahsil ettiği sokak aydınlatma vergileri ve aydınlatma direklerine yapılan tüm müdahalenin yasa dışı olduğunu savundu. Boyra, Anayasa Mahkemesinin LTB lehine karar vermesi halinde yeni bir dava açılarak Elektrik Kurumu’nun haksız yere tahsil ettiği sokak aydınlatma vergilerinin belediyelere geri ödenmesinin de talep edilebileceğini ifade etti.

“ÜLKEDE DEMOKRASİNİN VARLIĞI SORGULANMALIDIR”
Sokak aydınlatma armatürlerinin elektrik kurumu tarafından değiştirilmesini eleştiren Boyra, “mevcut sokak aydınlatma armatürleri LED armatürlerle değiştirilmesinin de yasadışı olduğu mahkeme kararı sonrası ortaya çıkacak fakat sökülen mevcut armatürler LTB’nin bütçesiyle alınan armatürlerdi. Bu armatürleri elektrik kurumu hurdalığa mı attı, yoksa başkasına mı sattı. Bize bunun hesabını vermelidirler” diyerek, bu ülkede eğer demokrasi ve hukukun üstünlüğüne önem veriliyorsa, en başta hükümet ve meclis anayasanın hükümlerine uymalıdır. Geçerliliğini yitiren bir yasa hükmündeki kararnameyi halen daha geçerli göstermek bunun tersini yapmaktır. Böyle bir durumda bu ülkede demokrasinin varlığı vardır diyemeyiz” eleştirisinde bulundu. 

TULUY KALYONCU, “VATANDAŞLAR MAĞDUR EDİLİYOR”
Detay Gazetesi’ne konu ile ilgili açıklama yapan KIB-TEK Basın Sözcüsü Tuluy Kalyoncu, Lefkoşa Türk Belediyesi’nin geçtiğimiz yıl mahkemede almış olduğu ara emri kararı nedeniyle sokak aydınlatmalarına uzun bir süre müdahale edemediklerini ifade etti. Vatandaşların sorunları giderilmediği için KIB-TEK’i suçladığını söyleyen Kalyoncu, mahkeme sonuçlanmadan KIB-TEK’in elinin kolunun bağlı olduğunu kaydetti. Vatandaşların mağduriyetinin giderilmesi ve Lefkoşa bölgesindeki sokak aydınlatmaları ile ilgili yetkilinin belirlenmesi için LTB’nin açtığı davanın sonuçlanmasını beklediklerini söyleyen Kalyoncu, iki kurum arasındaki yetki tartışmasının vatandaşları olumsuz etkilediğini ifade etti. Geçtiğimiz hafta LTB’nin iyi niyet göstererek mahkemede aldığı ara emrinde esnetme yapmasını olumlu karşıladıklarını belirten Kalyoncu, tüm arızaların en kısa zamanda giderileceğini ve vatandaşların mağduriyetinin giderileceğini vurguladı. KIB-TEK’in ihaleye çıkarak tüm sokak aydınlatma armatürlerini Led armatürler ile değiştirdiğini hatırlatan Kalyoncu, bu armatürlerin 5 yıl boyunca ihaleyi kazanan firma tarafından bakım ve onarım garantisi altında olduğunun altını çizdi. Kalyoncu ayrıca çok elzem durumlarda mahkemenin ara emri kararına rağmen sokak aydınlatmalarına müdahale etmek zorunda kaldıklarını da ifade etti.

NELER YAŞANMIŞTI?
2013 YILINDA YASA GÜCÜNDE KARARNAME ÇIKARILMIŞTI
2013 yılında dönemin İrsen Küçük hükümeti tarafından belediyelerin Kıbrıs Türk Elektrik Kurumuna olan borçlarının yeniden yapılandırılması hakkında yasa gücünde kararname çıkarılmıştı. Bu karara göre belediyelerin sokak aydınlatmalarına ait birikmiş elektrik tüketim borçları yeniden yapılandırılacaktı ve bunun yanında söz konusu tarihten itibaren tüm bölgelerde sokak aydınlatmalarının tamirat ve tahsilatı Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu tarafından yapılacaktı.

LTB 2015 YILINDA ARA EMRİ ALDI
O dönemde Birçok belediye alınan bu karara karşı çıkmıştı. Lefkoşa Türk Belediye Başkanı Mehmet Harmancı, yasa gücünde kararnamenin geçerli süre içerisinde mecliste yasalaştırılmamasından ötürü geçerliliğini yitirdiğini savunarak KIB-TEK’in sokak aydınlatmalarına müdahale etmesinin Anayasa’ya aykırı olduğu iddiasıyla geçtiğimiz yıl bu konuyu hukuksal zemine taşımıştı. KIB-TEK’in Lefkoşa sınırları içerisinde bulunan sokak aydınlatma ücretlerini tahsil etmesini ve sokak aydınlatmalarına müdahale etmesini engellemek amacıyla LTB tarafından dava açılmıştı. 9 Temmuz tarihinde Lefkoşa Kaza Mahkemesi’nde görüşülen davada KIB-TEK’e karşı ara emri alan LTB, KIB-TEK’in Lefkoşa sınırları içerisinde bulunan sokak aydınlatmalarına müdahale etmesi ve sokak aydınlatma vergisi tahsil etmesine engel olmuştu.