ANALİZ: KUR NEDEN PATLADI?
Uğur Gürses, Ankara'nın TL faiz oranları yanında döviz kurunu da baskıladığını; döviz rezervlerini erimesinden rahatsız olan yabancı yatırımcının çıkmasının kuru yukarı ittiğini anlatıyor.
24 Mart 2019 Pazar 12:43
İktisatta 'imkânsız üçlü' olarak bilinen mekanizma; sermaye hareketleri serbestisi, sabit kur rejimi ve bağımsız bir para politikasının üçünün bir arada olamayacağını söyler. Bunun anlamı: Açık bir ekonomide aynı anda hem döviz kurunu hem de faizi kontrol edemezsiniz demek. Hele ki bunu "arka kapı" yöntemleri ile yapıyorsanız.
Cuma günkü döviz kuru zıplaması, Ankara'da ekonomi yönetiminin ülkeye ödettiği ağır bir "imkânsız üçlü" dersi oldu. Döviz kuru bir günde yüzde 6'ya yakın yükseldi.
Malum, bir süredir bankalar üzerinde ağır bir faiz kontrolü baskısı vardı. Mevduat ve kredi faizleri Ankara'dan bankalara tebliğ ediliyor, Hazine ihalelerinde yapay biçimde faiz düşürme operasyonları yapılıyordu.
Bankacılık çevreleri, bir süredir kamu bankalarının döviz piyasasında satıcı olduklarını, kurun belli seviyelere çıkması halinde kamu bankalarının daha yüklü biçimde döviz satarak o seviyeleri savunduklarını anlatıyorlardı.
Yani Ankara hem dövizi hem de TL faizlerini baskı altına almıştı.
Kuru ne tetikledi?
Bir süredir Ankara'nın uyguladığı "arka kapı" yöntemleri bankacılar ve yatırımcılar tarafından dillendiriliyordu. Cuma günü sabahtan ilk hareketlilik ülke risk primi göstergesi olan Türkiye'nin kredi temerrüt takası (CDS) primlerinin hızla zıplaması, sonrasında yerini döviz kuru yükselişine bıraktı. Uzmanlar Merkez Bankası'nın döviz rezervlerindeki azalışa işaret ediyorlardı.
Sabah açılışta dolar kuru TL'ye karşı 5.4654 seviyesinde iken, en yüksek 5.8450'ye çıkıp günü 5.7653'den kapattı. Bir günde yüzde 6'lık bir kur zıplamasının nedeni neydi?
Merkez Bankası'nın bilançosundan günlük olarak izlenen verilere göre, Merkez Bankası'nın rezervlerinde ve net döviz pozisyonunda 21 günde hızlı bir azalış oldu. Bunun anlamı bankanın döviz satması idi.
Merkez Bankası uzun zamandır döviz satış ihalesi ya da doğrudan döviz satışı yapmıyor. Bunun 2 istisnası Hazine ve enerji ithalatı yapan BOTAŞ gibi kuruluşlar. Bu kuruluşların döviz ihtiyacını Merkez Bankası onlara döviz satışı yaparak karşılıyor. Bu miktarlar ise yayımlanıyor. Buna göre Merkez Bankası bu şirketlere son 1 yılda ayda ortalama 602 milyon dolarlık bir satış yaptı.
Peki ne oldu?
Merkez Bankası'nın 28 Şubat-21 Mart arası 21 günlük bilançosu bize şunu söylüyor:
1. Bu dönemde bankanın döviz rezervleri 7.2 milyar dolar azaldı.
2. Bunun 5.9 milyar dolarlık kısmının döviz satışı ile olduğu görülüyor.
3. Hazine'nin döviz hesabındaki azalış ise 3.4 milyar dolar.
Bu sayıların piyasalarda şüphe ile karşılandığı çok açık. Çünkü kamu bankalarını piyasada yoğun döviz satıcısı gören uzmanlar, kamu bankalarının sattıkları dövizin Merkez Bankası tarafından kapatıldığını düşünmeye başladı. Çok da haksız değillerdi.
Desek ki, Merkez Bankası Hazine'ye dış borç ödemeleri için döviz sattı; bu ilgisiz çıkıyor. Çünkü 20 günlük dönemde, Hazine'nin dış borç ödemelerinin 1.9 milyar dolar olduğu verilerde var. Bunu da kendi döviz hesabından yapmış. Yani Merkez Bankası'nın TL karşılığı döviz satmasına ihtiyacı yok. Ötesi, döviz hesabındaki düşüş bundan daha fazla: 3.4 milyar dolar.
Merkez Bankası enerji ithalatçısı kamu kurumlarına döviz sattı deseniz ki cuma akşam saatlerinde "adının açıklanmasını istemeyen bir Merkez Bankası yetkilisi" bunun "yaklaşık 5.3 milyar dolar tutarında dış borç ödemesi ve enerji ithalatçısı kurumlara döviz satımı yapıldığı" biçiminde kamuoyunu ikna etmeye çalıştı.
"Arka kapı" yöntemi
Merkez Bankası verileri, BOTAŞ gibi kamu enerji ithalatçılarına yapılan satışın son bir yıllık toplamının 7.2 milyar dolar olduğunu söylüyor. Geçmişte de hiç toptan ödeme türü bir döviz satışı yapılmamış. Birdenbire 20 günde 5.3 milyar dolarlık ödeme yapılması inandırıcı değil. Ya da bu satışın kamu enerji şirketlerine yapılıp, onlar üzerinden kamu bankalarına aktarılmış olabileceği de konuşuluyor.
Ayrıca, 20 günde bankanın döviz rezervlerini 7.2 milyar dolar azaltacak ölçüde dış borç ve kamu enerji şirketlerine satış yönünde açıklamanın matematiği de tutmuyor.
Tüm bunların özeti, kamu bankalarının siyasi otorite adına döviz piyasasında satış yaptıkları, bu satışla erittikleri döviz varlıklarının da Merkez Bankası'ndan kamu bankalarına döviz satılarak kapatıldığı yönündeki şüphelerde ibre, sayılar ve geçmiş örnekler çerçevesinde bunun gerçek olabileceği yönünde.
İşte bu yüzden, Türk Lirası faizlerin baskılanarak Ankara'dan dikte edildiği, Hazine faizlerinin ihalelerde manipüle edildiği, komuta ekonomisinin pazarın fiyat oluşumlarını bozduğu bir çerçevede, örtülü biçimde yapılan ama verilerle ortaya çıkan kur operasyonları olasılıkla yabancı yatırımcıları fiyat oluşumlarına dair şüpheye sürükledi. Bu yüzden de yabancı yatırımcıların çıkışı kuru 5.80'lere kadar sürükledi.
Buraya nasıl gelindi?
Ankara'daki ekonomi yönetimi yılbaşından bu yana Hazine için TL borçlanmaları azaltıp iki buçuk ayda tüm yıl için yapacağı dış borçlanmanın yüzde 80'ine ulaşıp 6.4 milyar dolar borçlanırken, öte yandan Türk Lirası faizlerini yapay biçimde aşağı yönlü baskılıyordu.
Bu tabloyu okuyan Türkiye'de yerleşik yurttaşlar ve şirketler döviz hesaplarını seviyesini artırdı; yılın iki buçuk ayında 14.8 milyar dolarlık artışla 175.8 milyar dolara ulaştı. Türk Lirası mevduatlarının ise reel olarak eridiği görülüyor; 15 Mart haftası itibariyle geçen yıla göre sadece yüzde 6 artmış durumda.
"Arka kapı yöntemi" krizi daha da derinleştiriyor.
Uğur Gürses
©Deutsche Welle Türkçe
- İşte DAÜ-SEN'de yeniden seçilen ekipSendikanın yeni dönemde yön verecek yetkili kurul üyelikleri aşağıda gösterildiği şekilde oluştu.03 Mayıs 2024 Cuma 12:26KIBRIS
- Shane Larkin ile 4 dahaAnadolu Efes, Shane Larkin ile 4 yıllık yeni sözleşme imzaladığını açıkladı.03 Mayıs 2024 Cuma 12:24BASKETBOL
- Milano'da gece saatlerinde cam ve teneke ambalajda içecek satışı yasaklandıİtalya'nın Milano kentinde, belediye yönetiminin şehirdeki gece hayatını düzenlemeye yönelik çalışmaları kapsamında, yaklaşık bir ay boyunca gece saatlerinde cam ve teneke ambalajda içecek satışı yasaklandı.03 Mayıs 2024 Cuma 12:21AVRUPA
- Güney Kıbrıs’ın inşaat sektörüne İsrailliler yön veriyor…Güney Kıbrıs'ta gayrimenkul piyasasının yüzde 45'ini yabancılar oluşturuyor. İsrailliler, Ruslardan sonra en büyük yatırımcı grubu olarak öne çıkıyor ve inşaat sektöründeki gidişatı etkilemesi bekleniyor.03 Mayıs 2024 Cuma 12:17GÜNEY KIBRIS
- Asayiş ve trafik denetimleri sürüyor: 8 tutukluPolis ekipleri tarafından ülke genelinde dün gerçekleştirilen asayiş ve trafik denetimleri kapsamında, toplam 441 kişi aleyhinde yasal işlem başlatıldı, 8 kişi de tutuklandı.03 Mayıs 2024 Cuma 12:10KIBRIS
- Şenkul, günlük atık miktarından nüfusu hesapladı: 825 bin…Girne Belediye Başkanı Murat Şenkul, sosyal medya hesabı üzerinden bir paylaşım yaparak, nüfus tartışmasına işaret etti.03 Mayıs 2024 Cuma 11:05KIBRIS
- Orangutan yarasını tedavi etmek için şifalı bir bitki kullandıBilim insanları, bir orangutanın yarasını tropikal bir bitkiden elde edilen ilaçla tedavi ettiğini ortaya çıkardı. Bu, bazı hayvanların vahşi doğada bulunan ilaçlarla kendi hastalıklarını nasıl hafifletmeye çalıştıklarının son örneği.03 Mayıs 2024 Cuma 10:34ASYA
- 2 buçuk milyon talihlisine teslim edildiDevlet Piyangosu 23 Nisan çekilişinin büyük ikramiyesi olan 2 buçuk milyon TL, kazananın temsilcisine teslim edildi.03 Mayıs 2024 Cuma 10:32KIBRIS
- Geniş bir bölgeye elektrik verilemiyor...Trafo merkezinde yapılacak bakım çalışması nedeniyle bugün 09.00 ile yaklaşık 14.00 saatleri arasında Girne, Alsancak ve Lapta’da geniş bir bölgeye elektrik verilemeyecek.03 Mayıs 2024 Cuma 10:32KIBRIS
- Basketbol Erkekler Ligi’nde iki maç varExtend Erkekler Ligi’nde 4.hafta bu gece oynanacak iki maçla tamamlanıyor.03 Mayıs 2024 Cuma 09:36KIBRIS
- Geri
- Ana Sayfa
- Normal Görünüm
- © 2014 Detay Kıbrıs
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.