ABD-ÇİN İLİŞKİLERİ: BİDEN-Şİ GÖRÜŞMESİNDEN ÖNE ÇIKAN 5 BAŞLIK

Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Joe Biden ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Asyalı liderleri bir araya getiren yıllık APEC toplantısı öncesinde San Fransisco'da görüştü. 

Kentin dışında lüks bir malikanede buluşan liderler, resmi görüşme öncesinde üst düzey danışmanlarıyla öğle yemeği yedi ve malikanenin bahçesinde tur attı.

Dört saat süren buluşmayı "yapıcı ve verimli" olarak tanımlayan Biden yaptığı açıklamada "İletişim hatlarını açık tutacaklarını" ve Şi'nin "telefonu açmaya istekli olduğunu" bildirdi. 

Şi de iki ülke arasında yıllardır süren söylem ve kışkırtmaların aksine dünyanın iki ülke için yeterince büyük olduğunu belirtti.

Görüşme sırasında sözleri çeviriyle aktarılan Şi 'Çin ve Amerika Birleşik Devletleri için birbirlerine sırt çevirmek bir seçenek değildir. Bir tarafın diğerini yeniden şekillendirmesi gerçekçi değildir ve çatışma ve karşı karşıya gelmenin her iki taraf için de korkunç sonuçları vardır. Dünya gezegeni iki ülkenin başarılı olması için yeterince büyüktür." ifadelerini kullandı.

Görüşmeden hangi sonuçlar çıktı?

1-Çin, ABD'ye yeni pandalar gönderecek

Gecenin ilerleyen saatlerinde bir konuşma yapan Şi, "iki halk arasındaki dostane bağları derinleştirmek" istediğini söyledi.

Çin'in ABD'ye yeni pandalar göndereceğinin sinyalini veren Şi, Amerikalıların -özellikle de çocukların- bu nadir ve popüler hayvanlara veda etmek konusunda "isteksiz" olduklarını öğrendiğini belirtti. Washington'daki Smithsonian Ulusal Hayvanat Bahçesi'nde bulunan üç panda bu ayın başlarında Çin'e iade edilmişti. 

• Çin dev pandaları 'tehlike altındaki tür' sınıflandırmasından çıkardı

2-Fentanil, askeri iletişim, yapay zeka

Şi, görüşmede ABD'de satılan uyuşturucuların ölümcül bir bileşeni olan yasadışı fentanil üretiminin azaltılmasına yardımcı olmayı kabul etti.

Buna ek olarak Biden ve Xi, askerler arasında iletişimi yeniden başlatma konusunda anlaşmaya vardı. 

Öte yandan Biden, ABD ve Çin'in yapay zeka konusunu daha fazla ele alacağını bildirdi. Biden "Uzmanlarımızı bir araya getirip risk ve güvenlik konularını tartışacağız." açıklamasında bulundu.

Uzmanlar Biden ve Şi arasındaki görüşmeyi aşamalı da olsa olumlu bir adım olarak nitelendirdi. Dış İlişkiler Konseyi'nde Çin çalışmaları alanında uzman olan Zoe Liu, "Bu anlaşmalar ikili ilişkilerdeki yapısal zorlukları değiştirmeyecek, ancak daha önemli olan çalışma düzeyinde daha ayrıntılı görüşmelerin önünü açıyor." değerlendirmesinde bulundu.

3-Küresel gerilimin azaltılması

İkilinin özel görüşmesinde Biden'ın Şi'den nüfuzunu kullanarak küresel gerilimleri yatıştırmaya çalışmasını, özellikle de İsrail ve Hamas arasındaki çatışmayı genişletmemesi için İran'a baskı yapmasını istediği bildirildi.

Biden ayrıca Şi'ye Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline askeri destek vermemeye devam etmesi için de baskı yaptı.

4-Tayvan

Biden ve Şi, ilişkilerdeki en hassas ve bölgeye yayılabilecek bir çatışmaya dönüşme potansiyeli en yüksek olan Tayvan konusunda "açık fikirli" ve "hararetli olmayan" bir görüşme gerçekleştirdi. 

Biden'ın ABD'nin "Tek Çin" politikasını ve herhangi bir çözümün barışçıl olması gerektiğine olan inancını yeniden teyit ettiğin, ancak ABD'nin caydırıcı bir unsur olarak Tayvan'ı silahlandırmaya devam edeceğini yineledi. Biden ayrıca Çin'i gelecek yıl Tayvan'da yapılacak seçimlere karışmaktan kaçınmaya çağırdı.

ABD'li bir yetkilinin aktardığına göre Şi Biden'a adayı işgal etme gibi bir planı olmadığını söyledi, ancak Biden'ın Çin'in Tayvan çevresine yaptığı devasa askeri yığınaktan dolayı Şi'yi "azarladığını" ifade etti. 

5-Ekonomik sorunlar

Pekin'den toplantıya ilişkin yapılan açıklamaya göre Şi, Biden'a yaptırımların kaldırılması ve hassas ekipmanlara yönelik ihracat kontrollerine ilişkin politikaların değiştirilmesi için baskı yaptı.

Bildiride, bu politikalar için "Çin'in teknolojik ilerlemesini engellemek, Çin'in yüksek kaliteli kalkınmasını kontrol altına almak ve Çin halkını kalkınma hakkından mahrum etmekten başka bir şey değildir." denildi. 

Biden'ın ise görüşme sırasında bu tür adımlar atmayı kabul ettiğine dair bir bilgi gelmedi.