AB İLE İNGİLTERE'NİN ANA KARA PROBLEMİ CEBELİTARIK, YENİ STATÜSÜNÜ BEKLİYOR

Avrupa Birliği (AB) ile İngiltere'nin Brexit sonrası karşılıklı ticari ilişkilerini belirleyecek anlaşma müzakerelerinde uzlaşma sağlamasının ardından İspanya ile İngiltere arasındaki Cebelitarık sorunu çözüm beklemeyi sürdürüyor.

 Brexit'in resmi olarak yürürlüğe gireceği 1 Ocak 2021'den itibaren AB'nin güney sınırı olacak Cebelitarık ile ilgili bazı konularda İspanya, İngiltere ve Cebelitarık özerk yönetimi uzlaşma sağlasa da malların ve kişilerin serbest dolaşımı başta olmak üzere çözüm bekleyen birçok konuda görüşmeler devam ediyor.

Yaklaşık 34 bin kişinin yaşadığı, 6,7 kilometrekarelik yüzölçümüne sahip Cebelitarık Yarımadası, gıda ihtiyacında yüzde 100 dışa bağımlı bulunuyor.

Herhangi bir anlaşma sağlanmaması halinde, Cebelitarık ile İspanya arasında mal alışverişi 1 Ocak'tan itibaren ciddi ekonomik sonuçları olan tarifelere tabi olacak.

Yaklaşık 10 aydır süren müzakerelerde taraflar, kasım ayında İspanya tarafında ikamet eden ve iş için her gün Cebelitarık'a giriş yapan 15 bin kadar AB vatandaşının (bunlardan 10 bini İspanyol) günlük giriş ve çıkış izinlerinin çalışma sertifikasıyla yasal zemine oturtulması konusunda anlaşma sağlamıştı.

İspanya'nın El Pais gazetesi yayımladığı haberde, Brexit'in resmi olarak yürürlüğe gireceği 1 Ocak'tan itibaren Cebelitarık sınırındaki yasal geçiş haklarıyla ilgili anlaşmaya varıldığını iddia etmişti.

Haberde, İngiltere'nin denizaşırı topraklarından Cebelitarık Yarımadası'na seyahat edecek İngilizlerin pasaport kontrolünden geçeceği, İspanyollara ise şimdiye kadar olduğu gibi serbest giriş hakkı tanınacağı öne sürülmüştü.

Cebelitarık'ın ilk kez Schengen anlaşmasına dahil olacağı ileri sürülen haberde, yarımadada yaşayanlara İspanya'ya ve 26 Schengen ülkesine serbest giriş yapma izni sağlanacağı belirtilmişti.

Haberde, 1 Ocak'tan itibaren AB'nin güney sınırı olacak Cebelitarık'taki liman ve havalimanı kontrolünü bundan böyle sadece Cebelitarık polisi ile AB sınır güvenliği birimi Frontex'in yapacağı, İspanyol polisinin "geçici olarak" bölgeden çıkacağı iddia edilmişti.

Brexit sonrası AB ile İngiltere'nin ticari ilişkilerinin belirlendiği, 24 Aralık'ta varılan anlaşmanın ardından basına değerlendirme yapan İspanya Dışişleri Bakanı Arancha Gonzalez Laya, "1 Ocak'a kadar anlaşma sağlanmazsa, onlarca yıldır birlikte yaşadıktan sonra Cebelitarık bizim sınırımız olacak." diyerek, yarımadadaki belirsizliğin devam ettiğine dikkati çekmişti.

Laya, "İspanya son ana kadar müzakerelere devam edecek ama bir anlaşma sağlamak için İngiliz dostlarımızın yardımına ihtiyacımız var çünkü her iki taraf da uzlaşmazsa bir anlaşma olmaz. İspanya ve Cebelitarık vatandaşları için en iyisi ortak bir refah alanı inşa etmek olacaktır." ifadesini kullanmıştı.

İngiltere'ye bağlı Cebelitarık'ın özerk yönetim başkanı Fabian Picardo ise yaptığı yazılı açıklamada, Brexit'teki ticari anlaşmanın Cebeliatarık'ı kapsamadığını hatırlatarak, 1 Ocak'a çok az kalmasından "Müzakereler saate karşı devam ediyor." uyarısında bulunmuştu.

Picardo, "Cebelitarık ile ilgili olarak AB ile İngiltere arasında önerilen anlaşma gereği İspanya ile müzakereyi sonuçlandırmak için İngiltere ile el ele çalışmaya devam ediyoruz." değerlendirmesini yapmıştı.

CEBELİTARIK'IN GEÇMİŞİ

İngiltere, 1973'te şimdiki adı Avrupa Birliği olan Avrupa Ekonomik Topluluğu'na girdiğinde, Cebelitarık da dış ilişkileri İngiltere'ye bağlı Avrupa toprağı olarak dahil olmuştu.

Cebelitarık, AB'nin Gümrük Birliği'nin, vergi anlaşmalarının ve Ortak Tarım Politikası'nın dışında tutuluyor.

Birleşmiş Milletlerin (BM) "özerk olmayan ülke" listesinde yer alan, İspanya'nın güneyindeki Cebelitarık özerk bölgesinin egemenliği, 1713'te imzalanan Utrecht Antlaşması ile İspanya tarafından İngiltere'ye devredilmişti.

İspanya bu anlaşmada boğaz ve kara suları ile ilgili bir hüküm olmadığını savunurken, İngiltere Cebelitarık'ın bütün olarak kendisine bırakıldığını belirtiyor.

İspanya Cebelitarık sorununa karşı BM'nin toprak bütünlüğü ve dekolonizasyon ile ilgili kararlarını gerekçe gösterirken, İngiltere yarımadanın kendi siyasi statüsünü belirleme hakkına sahip olduğunu savunuyor.

Cebelitarık'ta egemenlik haklarıyla ilgili bu zamana kadar iki kez halk oylaması yapıldı.

İlk 1967 yılında düzenlenen halk oylamasında yüzde 96 gibi çok büyük bir oranla Cebelitarıklılar İngiltere'ye bağlı kalmak istediklerini söylemişti.

Cebelitarık özerk yönetimi tarafından 2002'de yapılan referandumda da Cebelitarıklıların yüzde 98,97'si İngiltere ve İspanya arasında ortak egemenliğe karşı çıkmıştı.

Cebelitarık'ın ekonomisi, "off-shore" bankacılığı, internet üzerinden bahis ve turizme dayanıyor. İspanya'nın güneyindeki 6,7 kilometrekarelik kara parçası, askeri ve diplomatik gerekçelerle zaman zaman İspanya ile İngiltere arasında gerginliğe yol açıyor.