4 SORUDA İSPANYA'DAKİ ERKEN SEÇİMLERLE İLGİLİ BİLMENİZ GEREKENLER

İspanya'nın son dört yılda üçüncü kez düzenlediği genel seçimlerde oy verme işlemi başladı.

1975 yılında diktatör Francisco Franco'nun ölümüyle demokrasiye geçişin sağlanmasından beri İspanya tarihi ilk defa bu kadar renkli bir siyasi yelpazeye tanıklık ediyor.

2008 yılındaki ekonomik krizin ardından radikal sol Podemos ve sağ parti Ciudadanos ortaya çıkmıştı. 2016 yılındaki seçimlerle bu iki partinin parlamentoya girmesiyle ülke demokrasi tarihinde ilk defa dört güçlü parti yer almaya başladı.

Bundan önce ülkenin siyasi tarihi, sağcı Halk Partisi (PP) ve solcu İspanya Sosyalist İşçi Partisi (PSOE) tarafından temsil edilen iktidarlar tarafından yönetilmişti.

Ancak şimdi aşırı sağcı Vox partisinin de ortaya çıkmasıyla ülke siyaseti tek partili hükümetlere veda etmiş ve koalisyon hükümetlerine mecbur kalmış görünüyor.

Peki İspanya neden 28 Nisan Pazar günü tekrar seçimlere gidiyor? Bu seçimlerin öne çıkan konu başlıkları nedir? Dört soruda derledik.

İspanya neden erken seçime gidiyor?

Halk Partisi'nin eski lideri ve dönemin başbakanı Mariano Rajoy, Haziran 2018'de parlamentoda düzenlenen güvenoyu yoklamasından başarıyla çıkamadı.

Halk Partisi'nin yolsuzluk skandalı ile sarsılması yüzünden iktidarı son bulurken, Sosyalist Parti'nin lideri Pedro Sánchez, bir azınlık hükümeti kurarak başbakan oldu.

350 koltuklu parlamentoda sadece 84 milletvekili bulunan Sánchez, Podemos ile Bask ve Katalan milliyetçisi partilerin desteğiyle başa geçti.

Ancak Şubat 2019'da Bask ve Katan partilerin bütçesine onay vermemesi üzerine ortaya çıkan siyasi karmaşayı sona erdirmek ve elini güçlendirmek isteyen Sánchez, 29 Nisan'da erken seçimlerin düzenlenmesi kararını aldı.

Seçimi kimin kazanması bekleniyor?

Kamuoyu yoklamaları farklı farklı sonuçlar gösterse de tek bir partinin hükümet kurmasına yetecek kadar koltuk alamayacağı düşünülmekte.

Çok büyük ihtimalle Sosyalist partinin yaklaşık yüzde 30 oy ile birinci parti gelmesi bekleniyor. Ancak partinin alacağı koltuk sayısı, farklı koalisyon ihtimallerini ortaya çıkaracak.

PSOE için en iyi ihtimal, Podemos ile kurulacak bir koalisyonun, hükümet için yeterli koltuk sayısına ulaşması.

Bunun olmaması, Sanchez'i Katalan milliyetçisi partileri de koalisyonun içine almasına itebilir.

Ancak sağ partiler, Sanchez'i İspanya'dan ayrılmayı isteyen bu partilerle ortaklık yaptığı için halihazırda eleştirmekte. O yüzden Sanchez için bu kararı almak zor olabilir.

Kamuoyu yoklamalarına göre 10 seçmenden dördünün kararsız olması, seçim sonuçlarının nasıl olacağı konusunda belirsizlik yaratıyor.

Sanchez'in koalisyon kuramaması, Halk Partisi, Ciudadanos ve Vox adındaki üç sağ partinin bir araya gelerek sağcı bir koalisyon kurmasına yol açabilir.

Seçimin öne çıkan başlıkları nedir?

Euro bölgesinin en büyük dördüncü ekonomisi olan İspanya'da işsizlik, yaklaşık yüzde 14 ile Yunanistan'dan sonra Avrupa'da en yüksek ikinci işsizlik oranına işaret ediyor.

2008'deki küresel ekonomik krizden sarsıcı bir şekilde etkilenen İspanya ekonomisi belini yavaş yavaş doğrultsa da ekonomi başlığı neredeyse siyasi tartışmaların odağında hiç yer almadı.

Bu seçimlere daha çok Katalonya'da 2017 yılında düzenlenen ayrılık referandumu ve aşırı sağın yükselişi damga vuruyor.

İspanya'daki 17 otonom bölgeden biri olan Katalonya'da 2017 yılında düzenlenen ayrılık referandumu dönemin hükümeti tarafından tanınmamış ve polis tarafından sert bir şekilde müdahale edilmesine yol açmıştı.

Ayrılıkçı liderlerin kimileri ülke dışına çıkarken kimisinin yargılanmasına devam ediliyor.

Bu durum İspanya siyasetine ve seçmenin de algısına damga vurmuş durumda. Böylece başta Vox adındaki parti olmak üzere sağ İspanya'da iyice yükselmeye başladı.

Vox ile Franco rejiminden beri ilk defa aşırı sağ bir parti bu kadar destek görüyor.

Valencia Üniversitesi'nden profesör Juan Rodríguez Teruel, BBC'den David Molloy'e yaptığı açıklamada, "Bu ekonomi ile ilgili bir seçim değil, 20 yıldan beri gördüğümüzden çok farklı bir durum. Kampanya kimlik konuları etrafında dönüyor, özellikle de Katalan meselesi etrafında. Görünen o ki artık ekonomi en temel mesele değil" dedi.

Aşırı sağ parti Vox nasıl yükseldi?

2014 yılında kurulan Vox, Avrupa'daki benzerleri gibi aşırı sağ, göçmen karşıtı ve İslam karşıtı bir çizgi izliyor.

Bu zamana kadar İspanya siyasetine pek bir etkisi olmasa da Aralık ayında düzenlenen bölgesel seçimlerde Endülüs parlamentosunda 12 koltuk alarak herkesi şaşırttı.

Böylelikle Endülüs'te 36 yıl sonra ilk defa Sosyalistler yerine Halk Partisi ve Ciudadanos'un kurduğu ve Vox'un destek verdiği bir sağ koalisyon bölgeyi yönetmeye başladı.

Bu İspanya tarihinde diktatör Franco'dan beri ilk defa Avrupa'nın diğer ülkelerinde görüldüğü üzere aşırı sağ bir partinin güç kazanması anlamına geliyor.

Liderinin Santiago Abascal olduğu parti, aşırı sağ etiketini reddederken Avrupa Birliği yanlısı olmasıyla Avrupa'nın diğer aşırı sağ partilerinden ayrıldığı görüşünü savunuyor.

Partinin şiarı İspanyolları politikalarının merkezine koymak ve merkezi yönetimi daha güçlü bir İspanya yaratmak.

Muhalifleri ise partiye Franco dönemi benzeri bir milliyetçiliği uyandırdığı eleştirisini yöneltiyor.