Lösemili Çocuklar Haftası (2-8 Kasım), lösemiye karşı farkındalık yaratmak ve bu hastalıkla mücadele eden çocuklara destek sağlamak amacıyla düzenlenmektedir. Bu hafta, löseminin belirtilerinin, tanı ve tedavi süreçlerinin daha iyi anlaşılmasına yardımcı olmayı hedefler. Toplumda lösemiye dair bilgi edinimini artırmak ve hastalar ile ailelerine umut vermek bu etkinliklerin temel amacıdır.

Çocuklarda Lösemi

Lösemi, kemik iliğindeki kök hücrelerin kontrolsüz büyümesi sonucu gelişen bir kanser türüdür ve çocukluk çağında en sık görülen kanser biçimidir. Genellikle iki ana türde sınıflandırılır:

Akut Lenfoblastik Lösemi (ALL): Çocuklarda en yaygın türdür ve genç lenfosit hücrelerinin anormal çoğalmasıyla oluşur. Genellikle 2-5 yaş arasındaki çocuklarda görülür.

Akut Miyeloid Lösemi (AML): Daha nadir görülen ama ciddi bir türdür. Bu türde, miyeloid hücreler anormal büyür ve olgunlaşmadan çoğalır, bu da vücudun enfeksiyonlara karşı korunma yeteneğini etkiler.

Belirtiler

Lösemi belirtileri çocuklarda ve yetişkinlerde benzerlik gösterir, ancak diğer hastalıklarla karışabilir. Belirtilerin erken fark edilmesi, erken tanı ve tedavi açısından oldukça önemlidir. Yaygın belirtiler arasında:

• Aşırı Yorgunluk ve Halsizlik: Sağlıklı kırmızı kan hücrelerinin üretimindeki azalma, anemiye ve dolayısıyla sürekli yorgunluk hissine yol açar.
• Solgunluk: Kansızlık, cildin soluk görünmesine neden olabilir.
• Sık Enfeksiyonlar ve Ateş: Bağışıklık sisteminin zayıflaması nedeniyle çocuklar sık sık enfeksiyon ve yüksek ateş geçirir.
• Ciltte Morarma ve Kanamalar: Trombosit sayısındaki azalma, ciltte kolay morarma, burun kanamaları ve diş eti kanamalarına neden olabilir.
• İştah Kaybı ve Kilo Kaybı: Çocuklar iştah kaybı yaşayabilir ve hızlı kilo kaybı görülebilir.
• Kemik ve Eklem Ağrıları: Lösemi hücrelerinin aşırı üretimi, kemiklerde ve eklemlerde ağrıya neden olabilir.
• Karında Şişlik veya Rahatsızlık: Dalak ve karaciğer büyümesi karında rahatsızlık hissine yol açabilir.
• Nefes Darlığı ve Çarpıntı: Kansızlık, oksijen taşıma kapasitesini azaltarak nefes darlığına neden olabilir.
• Lenf Bezlerinde Şişlik: Boyun, koltuk altı ve kasık bölgelerinde ağrısız şişlikler görülebilir.

Bu belirtiler gözlendiğinde bir doktora başvurmak, erken teşhis açısından kritik öneme sahiptir.

Tanı Yöntemleri

Çocuklarda lösemi tanısı çeşitli testlerle konur. Tanı yöntemleri arasında:

• Fizik Muayene: Doktor, vücutta şişlik ve lenf bezi büyümesini kontrol eder.
• Kan Testleri: Kan hücrelerinde anormalliklerin tespit edilmesi için yapılır. Tam kan sayımı ve periferik yayma bu testlerdendir.
• Kemik İliği Aspirasyonu/Biyopsisi: Kemik iliğinden alınan örnekler mikroskop altında incelenir.
• Tıbbi Görüntüleme: Röntgen, MR veya CT taramaları hastalığın yayılımını belirlemek için kullanılır.

Bu yöntemler, löseminin türünü ve ilerleme seviyesini anlamak için önemlidir.

Tedavi Yöntemleri

Lösemi tedavisinde genellikle birkaç yöntem bir arada kullanılır. Bu yöntemler:

• Kemoterapi: Kanser hücrelerini yok etmek için ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar damar yoluyla, ağızdan veya enjeksiyonla verilebilir.
• Radyasyon Terapisi: Yüksek enerjili ışınlar, kanser hücrelerini hedef alarak yok eder. Genellikle kemoterapinin ardından uygulanır.
• Kemik İliği Nakli: Yüksek doz kemoterapi ve radyasyon sonrasında sağlıklı donörden kemik iliği hücreleri nakledilir, bu sayede sağlıklı kan hücrelerinin yeniden üretimi sağlanır.
• Biyolojik Tedavi: Bağışıklık sistemini güçlendiren ilaçları içerir.

Tedavi süreci zorlu olabilir, ancak günümüzde çocukluk çağı lösemisinde yüksek başarı oranları elde edilmektedir.

Bağışların Önemi

Lösemi tedavisinde kemik iliği ve kan bağışı hayati bir rol oynar. Lösemi hastaları tedavi süreçlerinde sık sık kan ve trombosit transfüzyonuna ihtiyaç duyarlar.

Kemik İliği Bağışı: Hastaların sağlıklı kan hücreleri üretebilmesi için gerekli olan kemik iliği hücrelerinin nakledilmesine olanak tanır. Uyumlu donör bulmak zor olduğu için, daha fazla kişinin bağışta bulunması yaşam şansını artırır.

Kan Bağışı: Kan bağışı, hastaların hayati tehlike arz eden durumlarla karşılaşma riskini azaltır. Kan ve trombosit transfizyonları, tedavi süresince hastaların sağlığı için kritik bir destek sağlar.

Lösemili Çocuklar Haftası, toplumda bu bağışların önemine dikkat çekmeyi ve lösemi ile mücadelede dayanışmayı teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Toplum olarak destek vererek, lösemi hastalarının yaşam kalitelerini artırabilir ve onlara umut olabilirsiniz.

Dr. Ayşe Sayılı

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Çocuk Hematoloji Uzmanı