1974 HAREKATI’NA AİHM’DEN CEZA

ŞOK ETKİSİ YARATTI

1974 Harekatı ile ilgili AİHM’in Türkiye aleyhine verdiği karar şok etkisi yarattı. AİHM kararında Türkiye’yi suçlu buldu ve 90 Bin Euro tazminat ödenmesine hükmetti. Tazminat’ın 30 Milyon Euro’su Rum kayıp yakınlarına verilecek.

KARAR 2001’DE VERİLDİ

Başvuru’nun 1996 yılında Mahkeme tarafından kabul edilebilir bulunmuş, 2001 yılında karara bağlanmıştı. AİHM, 10 Mayıs 2001 tarihinde açıkladığı kararda, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 11 değişik maddesinin 14 noktada ihlal edildiğine hükmetmişti.

DEĞERLENDİRMELER SÜRÜYOR

Karar öncesinde açıklamada bulunan TC Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu bizi bağlamaz dedi. Başbakan Yardımcısı, Ekonomi, Turizm, Kültür ve Spor Bakanı Serdar Denktaş ise “Türkiye bu karar sonrasında, Avrupa Birliği ile ilişkilerini ve Kıbrıs sorununa bakış açısını yeniden gözden geçirmelidir” yorumunu yaptı.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 1974 Kıbrıs Harekâtı nedeniyle, Ankara'yı, Rum Yönetimine 90 milyon Euro tazminat ödemeye mahkûm etti. 30 milyon Euro’luk tazminat 1974 Kıbrıs Hareketı’nda kaybolanların ailelerine ödenecek.  Geriye kalan 60 milyon Euro ise, Kuzey Kıbrıs'taki Karpaz Yarımadası’nda kalan Rumlara verilecek.

1994’te Strasbourg Mahkemesi'ne başvuru

Rum Yönetimi, Türkiye'nin 1974'te Kıbrıs'a gerçekleştirdiği askeri harekât sonrası kaybolan Kıbrıslı Rumlar, yerlerinden edilmiş kişilerin ikametgâh, mülkiyet ve seçim yapabilme hakları, Kuzey Kıbrıs'taki Rumların yaşam koşulları ve Kuzey Kıbrıs'ta yaşayan Kıbrıslı Türkler ve Çingenelerin durumlarını gerekçe göstererek 22 Kasım 1994 tarihinde Strasbourg Mahkemesi’ne başvurmuştu.

Başvuruda, 1974 harekâtıyla Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin birçok maddesinin sürekli olarak ihlal edildiği savunulmuştu. Rum Yönetimi tarafından AİHM'ye sunulan belgelerde 1974 sonrası 1491 Rumun hala kayıp olduğu, 211 bin Rumun da yerlerinde edildiği belirtmişti.

Karar 2001’de verilmişti

Başvuru 1996 yılında Mahkeme tarafından kabuledilebilir bulunmuş, 2001 yılında karara bağlanmıştı. Rumların tezlerinin çoğunu haklı bulan AİHM, 10 Mayıs 2001 tarihinde açıkladığı kararda, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 11 değişik maddesinin 14 noktada ihlal edildiğine hükmetmişti.

Karara gerekçe olarak adanın kuzeyinin Türkiye'nin denetiminde olması gösterilmişti. AİHM, kararın maddi ve manevi tazminata ilişkin bölümünü ise ileri bir tarihe ertelediğini duyurmuştu.

2011'de tazminat için başvuru

Rum Yönetimi kararın tazminata ilişkin bölümü hakkında 2011 yılında AİHM'ye yeni bir başvuruda bulunmuştu. Rum Yönetimi daha önce 1974, 1975 ve 1977 yıllarında Ankara'ya karşı 3 devletlerarası dava daha açmış, ancak bu davalar rapor ve ara karar alınarak tazminata hükmedilmeden sonuçlanmıştı.

Ahmet Davutoğlu : Bizi bağlamaz

TC Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, kararın açıklanmasından önce yaptığı açıklamada, "Uluslararası hukuk bağlamında ne bağlayıcıdır ne de bizim açımızdan kıymet ifade eder" dedi. 'Birleşmiş Miller(BM) Filistin Halkının Vazgeçilmez Haklarının Kullanılması Komitesi'nin Sheraton Otel'deki 'Kudüs' konulu toplantısının ardından düzenlediği basın toplantısında gazetecilerin sorularını cevaplayan Davutoğlu, "Bu dava, 10 yıl sonra tekrar gündeme getirildi. Kesinlikle uluslararası hukuk bağlamında ne bağlayıcıdır, ne de bizim açımızdan kıymet ifade eder. Hukuk açısından sakıncalarının olmasının yanında zamanlaması yanlıştır. Çıkması durumunda tabii bu karar. Tam Kıbrıs'ta kapsamlı barış kapsamında müzakereler ivme kazanmışken Türkiye'nin öncülüğünde bir süreç başlamışken, kapsamlı müzakerelerin psikolojik açısından doğru olmamıştır. Bu karar alınacak olursa, bu Kıbrıs Barış Müzakereleri konusunda da şu ana kadar oluşan psikolojik atmosfere uyumlu değil" diye konuştu.

Serdar Denktaş: AB’nin taraf olduğunun ispatıdır

Başbakan Yardımcısı, Ekonomi, Turizm, Kültür ve Spor Bakanı, Demokrat Parti Ulusal Güçler (DP-UG) Genel Başkanı Serdar Denktaş, şöyle konuştu:

“‘Müzakereleri Rum tarafı ile değil, Avrupa Birliği ile yapıyoruz ve Avrupa Birliği masada taraftır’ demekteydik. Bu karar da bunun ispatı oldu. Türkiye bu karar sonrasında, Avrupa Birliği ile ilişkilerini ve Kıbrıs sorununa bakış açısını yeniden gözden geçirmelidir. Kabul edilebilir bir karar değil. 15 Temmuz’u gözardı eden bir yaklaşımdır. Hepimizin, Avrupa Birliği ile ilişkileri, bir anlamda gözden geçirmemiz gerekir.”

************************************************************

Cemal Özyiğit: Bunların ardı arkası kesilmeyecek

Toplumcu Demokrasi Partisi Genel Başkanı Cemal Özyiğit,Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Kıbrıs Harekâtı kararına ilişkin gazetemize değerlendirmelerde bulundu. Cemal Özyiğit, Türkiye aleyhindeki bu kararı, Kıbrıs sorununun çözümsüzlüğüne bağladı. Özyiğit şunları söyledi: “Sonuç itibariyle hukuka müdahale etmek bize düşmez. Bakıldığında tabi hoş bir karar değil. Ama bir kere şu çok önemli; Kıbrıs sorununa çözüm bulunmadığı sürece bunların da ardı arkası kesilmeyecek. Dolayısıyla Kıbrıs sorununa çözüm bulunması için gerekli zeminlerin oluşturularak adım atılması herkesin çıkarına olacaktır.”

KUTU

Mahkemenin karar kısmında şöyle denildi:

1. 16'ya karşı bir oyla, 10 Mayıs 2001'de verilen karardan bu yana davacı hükümetin Sözleşme'nin 41'inci maddesi uyarınca formüle edilen taleplerin yerine getirilmediğine,

2. 16'ya karşı bir oyla Sözleşme'nin 41'inci maddesinin kayıplar için de uygulanmasına,

3. 15'e karşı iki oyla 41'inci maddenin Karpaz Yarımadası'nda mahsur kalan Kıbrıslı Rumlar için de uygulanmasına,

4. 15'e karşı iki oyla,

a. davalı devletin, kayıp kişilerin ailelerinin manevi zararının karşılanması için şikayette bulunan hükümete üç ay içinde 30 milyon euro ödemesine,

b. son ödeme tarihinden itibaren bu miktara Avrupa merkez bankası'nın borç verme faizinin uygulanmasına,

c. bu miktarın kurbanların ailelerine davacı hükümet tarafından 18 ay içinde Bakanlar Kurulu gözetiminde dağıtılmasına,

5. 15'e karşı iki oyla,

a. davalı devletin, Karpaz Yarımadası'nda mahsur kalan Kıbrıslı Rumların uğradığı manevi zararın karşılanması için davacı devlete üç ay içinde 60 milyon euro tazminat ödemesine

b. son ödeme tarihinden itibaren bu miktara Avrupa Merkez Bankası borç verme faizinin uygulanmasına,

c.  bu miktarın kurbanların ailelerine davacı hükümet tarafından 18 ay içinde Bakanlar Kurulu gözetiminde dağıtılmasına karar verilmiştir.

DİPNOT:

İLK OLDU

Kararla, Türkiye AİHM tarafından ilk kez devletlerarası bir davada tazminat ödemeye mahkum edilmiş oldu.